Przewodnik Zrównoważonego Rolnictwa

Przewodnik Zrównoważonego Rolnictwa powstał przy współudziale czołowych polskich specjalistów z wielu dziedzin, zarówno rolniczych, klimatologicznych, społecznych, jak i finansowych.

Jest to całościowe kompendium wiedzy na temat rolnictwa zrównoważonego. Treść Przewodnika będzie aktualizowana na bieżąco, odpowiednio do zachodzących zmian w dostępnej wiedzy, technologiach i regulacjach prawnych. Celem Przewodnika jest udostępnienie rolnikom oraz innym zainteresowanym osobom możliwie kompletnej i kompetentnej wiedzy, czym jest rolnictwo zrównoważone i jak praktycznie można je wprowadzać w życie.

Niniejszy Przewodnik Zrównoważonego Rolnictwa powstał wyłącznie dla Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności w wyniku pracy zespołu współautorów i redaktorów wymienionych poniżej.

Zespół współautorów: Bieganowski Andrzej, prof. dr hab., Bojańczyk Małgorzata, mgr inż., Godyń Artur, dr inż., Doruchowski Grzegorz, dr inż., Kempczyński Jakub, mgr inż., Kiełtyka Leszek, mgr inż., Kozyra Jerzy, dr hab., Kupczyński Robert, prof. dr hab., Olewnicki Dawid, dr inż., Próchnicki Jerzy, dr inż., Samborski Stanisław, dr hab., Siebielec Grzegorz, dr inż., Szymura Magdalena, dr hab., Wawer Rafał, dr inż., Wańkowicz Monika, mgr, Wittbrodt Anna, mgr inż., Ziółkowski Paweł, mgr,

Zespół redakcyjny: Próchnicki Jerzy, dr inż. – redaktor główny, Pruszyński Stefan, prof. dr hab. – redaktor merytoryczny, Moch Andrzej, mgr inż. – redaktor, Rutkowski Dariusz, mgr inż. – redaktor, Sokołowski Marcin, mgr inż. – redaktor, Dominiak Artur, mgr inż. – redaktor.

Ogromne podziękowania dla licznych członków Stowarzyszenia wspierających swoimi uwagami i propozycjami tworzenie Przewodnika Zrównoważonego Rolnictwa. Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub części niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie publikacji na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.

Zrównoważone gospodarstwo rolne i Europejski Zielony Ład

Idea zachowania otaczającego nas środowiska w stanie równowagi ma swoją wielowiekową tradycję i już na początku XVIII wieku (w 1713 roku) w odniesieniu do gospodarki leśnej Hans Carl von Carlowitz zaproponował wycinanie tylko tylu drzew, ile może w lesie w ich miejsce odrosnąć.

Zgodność z prawem

Produkcja rolna podobnie jak inne działy gospodarki regulowana jest odpowiednimi aktami prawnymi w krajach Unii Europejskiej i poza nią. Część z nich stanowi bazę prawną rolnictwa zrównoważonego.

Stabilność finansowa

Stabilność finansowa jest jednym z kluczowych filarów każdego biznesu. Bez niej nie ma mowy o sukcesie, czy choćby o przetrwaniu na rynku. Kwestia ta nabiera jednak szczególnego znaczenia w przypadku działalności rodzinnej, pokoleniowej – takiej, jak gospodarstwo rolne.

Zarządzanie gospodarstwem

Gospodarstwo rolne jest swoistym przedsiębiorstwem w największym stopniu zależnym od własnych decyzji rolnika, obecnych i w przeszłości, zdarzeń pogodowych, a także od warunków glebowo-klimatycznych oraz rynków zaopatrzenia gospodarstwa oraz zbytu jego produktów.

Siew i sadzenie

Wysokość i jakość plonu, zależy głównie od cech genetycznych roślin uprawnych, ich potencjału plonowania oraz specyficznych cech jakościowych, które ujawniają się w konkretnych warunkach produkcyjnych.

Zarządzanie glebą

Gleba tworzy się na powierzchni skorupy ziemskiej. To naturalny, biologicznie czynny, trójfazowy układ, powstały ze zwietrzałych skał i martwej oraz żywej materii organicznej. Glebę tworzą i zmieniają warunki klimatyczne, czas, a także żywe organizmy, w tym drobnoustroje i ludzie.

Zarządzanie substancjami odżywczymi

Zarządzanie substancjami odżywczymi w glebie wymaga wiedzy o ich zawartości (zasobności gleby), dynamice zmian oraz dostępności. Wymaga również wiedzy o funkcji podstawowych czynników decydujących o efektywności odżywiania roślin (woda, pH, materia organiczna) i ich wzajemnym powiązaniu.

Ochrona roślin

Ochrona roślin to element produkcji roślinnej, którego celem jest niedopuszczanie do utraty plonów powodowanej przez agrofagi oraz zabezpieczenie ziemiopłodów w okresie ich przechowywania. Ochrona roślin nie wpływa bezpośrednio na podniesienie plonów, ale jest gwarantem ich uzyskania i stabilizacji ich wysokości oraz trwałości.

Rolnicze środki chemiczne i zarządzanie odpadami

Produkcja rolnicza wykorzystuje szereg produktów przemysłu chemicznego niezbędnych do jej efektywnego prowadzenia. Praca przy rolniczych środkach chemicznych i odpadach biologicznych i innych nie jest bezpieczna, dlatego pracownicy muszą być odpowiednio przeszkoleni.

Zarządzanie wodą

Najistotniejszymi czynnikami wypływającymi na plonowanie roślin, jest ilość dostępnej wody oraz ilość promieniowania słonecznego. Prawidłowe zarządzanie wodą jest możliwe i konieczne. Rolnictwo korzysta z około 70% wody wykorzystywanej w gospodarce człowieka na świecie.

Bioróżnorodność

W naszym codziennym otoczeniu znajduje się niezliczona liczba żywych organizmów, z których jedynie nieliczne widzimy, jednak wszystkie mają wzajemny wpływ na siebie i na nas. Dzięki mnogości i różnorodności form życia wokół nas mamy pożywienie, cieszymy się widokiem przyrody, ale z drugiej strony musimy chronić swoje zdrowie, uprawy i domy.

Powietrze i emisja gazów cieplarnianych

Działalność rolnicza jest jednym z istotnych źródeł zanieczyszczenia powietrza. Niestety wiedza o tym fakcie nie jest zakorzeniona w świadomości społecznej, ponieważ emisja zanieczyszczeń jest rozproszona, a poprzez to mało widoczna.

Dostęp do rynku

Każdy przedsiębiorca dąży do rozwoju własnej firmy, zwiększenia przychodów, ograniczenia kosztów i tym samym do uzyskiwania coraz lepszych wyników. Jest to jak najbardziej uzasadnione i racjonalne, na tym przecież polega prowadzenie działalności.

Warunki pracy

Warunki pracy to wszystkie czynniki występujące w danej organizacji, które związane są z charakterem pracy i z otoczeniem, w którym jest ona wykonywana. Warunki pracy są blisko związane z higieną pracy, zapobieganiem wypadkom przy pracy, które będą poruszone w obszarze tematycznym BHP.

BHP

Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP) jest to powszechnie używane określenie zbioru zasad dotyczących bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy, a także osobna dziedzina wiedzy zajmująca się kształtowaniem właściwych warunków pracy.

Społeczność lokalna

Społeczność lokalna – to zbiorowość zamieszkująca wyodrębnione, stosunkowo niewielkie terytorium, jak np. parafia, wieś, w której występują silne więzi wynikające ze wspólnych interesów i potrzeb, a także z poczucia zakorzenienia i przynależności do zamieszkiwanego miejsca. Warunki pracy są blisko związane z higieną pracy, zapobieganiem wypadkom przy pracy, które będą poruszone w obszarze tematycznym BHP.

Produkcja zwierzęca

Produkcja zwierzęca jest to najtrudniejszy dział produkcji rolnej. Biorąc pod uwagę wszelkie ograniczenia i uwarunkowania, nie ma bardziej skomplikowanego i wymagającego kierunku produkcji.

Zakończenie

Zrównoważony rozwój nie jest jednorazową akcją obowiązującą obecnie, ale będzie realizowany w następnych latach i dziesięcioleciach, a jednym z jego podstawowych założeń będzie wykorzystywanie nowych osiągnięć pozwalających na zbliżenie się do optymalnego funkcjonowania we wszystkich dziedzin życia.