Zarządzanie substancjami odżywczymi

Regulacja pH gleby

Poprawa odczynu gleby w sposób realny wpływa na wykorzystanie potencjału gleby, poprawę efektów nawożenia mineralnego, organicznego oraz innych zabiegów agrotechnicznych, co w efekcie przekłada się na poprawę wyniku ekonomicznego.

Regulacja pH polega na doprowadzeniu odczynu gleby do poziomu odpowiedniego do jej kategorii. Uzyskuje się to przez zastosowanie odpowiedniej dawki nawozów wapniowych. W Polsce prawie 60 % gruntów ma odczyn bardzo kwaśny lub kwaśnym, a jedynie 18% gleb nie wymaga wapnowania.

Optymalny odczyn pH dla gleb różnych kategorii glebowych wynosi dla gleby bardzo lekkiej: 5,1 – 5,5; gleby lekkiej: 5,6 – 6,0; gleby średniej: 6,1 – 6,5; gleby ciężkiej: 6,6 – 7,0. Dawki nawozów mineralnych należy ustalić na podstawie wiarygodnego wyniku analizy gleby. Wielkość dawki wapnia ustala się najczęściej na podstawie stopnia zakwaszenia gleby i jej składu granulometrycznego.

Zalecenia dawki wapna tonach CaO na hektar (wg IUNG).

Przykładowo: posiadając pole z glebą lekką i pH 4,8 wg powyższej tabeli należy zastosować 2,5 tony CaO, czyli 5 ton wapna o zawartości 50% CaO. Dawka jest duża, więc należy ją podzielić na 2 mniejsze dawki aplikowane w różnym czasie; pierwsza może być wyższa np. 3 tony, a po 1-2 latach druga – 2 tony. Niekiedy, gdy zaniedbania są poważne, a gleby ciężkie, dochodzenie do prawidłowego odczynu gleby może zająć nawet 5 lat.

Oprócz właściwych dawek ważne jest miejsce umieszczenia wapna. Wapno należy dobrze wymieszać z glebą, pamiętając, że z czasem będzie przemieszczać się w dół profilu glebowego. Dlatego najlepszą metodą aplikacji jest stosowanie wapna pod agregat uprawowy, choć satysfakcjonujące efekty może też przynieść zastosowanie wapna pod uprawki pożniwne lub dobre wymieszanie w całym profilu glebowym.

Ważną rzeczą w skutecznym wapnowaniu jest prawidłowy wybór nawozu. W ofercie rynkowej znajdują się nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe w formie tlenkowej lub węglanowej. Nawozy tlenkowe – na przykład wapno palone – charakteryzują się szybkim działaniem, dlatego zaleca się je stosować na cięższych glebach oraz w przypadku bardzo niskiego pH. Na lekkich glebach mineralnych nawozy tlenkowe mogą być stosowane interwencyjnie w bardzo umiarkowanych dawkach, a ich stosowanie na glebach organicznych może prowadzić do ich szybkiej degradacji. Ze względu na właściwości parzące można stosować je pogłównie tylko w wyjątkowych sytuacjach, na przykład na użytkach zielonych, trawnikach i plantacjach wieloletnich. Bezpieczniejsze jest stosowanie wapna węglanowego, będącego naturalnie występującą w przyrodzie formą wapnia o wolniejszym, ale również skutecznym działaniu. Najszybciej działającym nawozem węglanowym jest kreda nawozowa. Węglanowa forma wapna zalecana jest do stosowania na mineralnych glebach lekkich i średnich oraz glebach organicznych i organiczno-mineralnych, gdyż jest bezpieczna, również w stosowaniu pogłównym na plantacje wieloletnie. Polecana jest też do zachowawczego wapnowania  gleb cięższych. Nawozy wapniowo-magnezowe należy stosować na gleby ubogie w magnez, ponieważ jest to najtańsze źródło tego składnika.