Produkcja zwierzęca

Leki weterynaryjne i zasady ich stosowania w leczeniu zwierząt gospodarskich

Obowiązkiem każdego hodowcy zwierząt gospodarskich jest utrzymanie ich dobrostanu. To oznacza stworzenie im komfortowych warunków życia, dostarczenie odpowiedniego żywienia, ich humanitarne traktowanie, a także zapobieganie chorobom oraz zapewnienie właściwej opieki weterynaryjnej.

Leczenie antybiotykami powinno być podejmowane wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, gdy istnieje wysokie ryzyko pojawienia się zakażenia bakteryjnego w stadzie lub gdy już do niego doszło (np. w stanach zapalnych wymienia, macicy, płuc lub innych organów oraz w czasie zasuszania krów pod ochroną preparatów DC). Na podstawie wytycznych Polskiej Platformy Zrównoważonej Wołowiny, całkowite zużycie antybiotyków w gospodarstwach zajmujących się chowem lub hodowlą bydła nie powinno przekraczać rocznie 10 mg/kg średniego ciężaru wszystkich zwierząt.

Polska Platforma Zrównoważonej Wołowiny powstała w 2018 r. i obecnie zrzesza szerokie grono uczestników łańcucha dostaw wołowiny. Jej celem jest wprowadzenie na grunt krajowy wytycznych Europejskiego Okrągłego Stołu dla Zrównoważonej Wołowiny, dotyczących zarządzania gospodarstwem hodowlanym i produkcyjnym, w tym również ograniczenia wpływu hodowli bydła na środowisko oraz utrzymania zdrowia i dobrostanu zwierząt, m.in. poprzez zmniejszenie stosowania antybiotyków. 

W leczeniu zwierząt gospodarskich stosuje się leki przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, kokcydiostatyki, neuroleptyki i inne substancje aktywne, w tym antybiotyki takie, jak Chloramfenikol, Metronidazol i Furazolidon.

Wykaz produktów leczniczych weterynaryjnych dopuszczonych w Polsce do obrotu obejmuje ponad 1300 pozycji.

Niektóre produkty lecznicze można przechowywać na terenie gospodarstwa rolnego, jednak wyłącznie w miejscach spełniających odpowiednie do tego warunki oraz zabezpieczonych przed dostępem osób nieuprawnionych. Hodowcom nie wolno przetrzymywać substancji o działaniu beta-antagonistycznym, stosowanych w celu przyśpieszenia porodu, jak np. oestradiolu 17b oraz jego pochodnych estropodobnych.

Przepisy prawa zakazują również podawania zwierzętom substancji o działaniu tyreostatycznym, beta-antagonistycznym, stilbenów, ich pochodnych oraz soli i estrów, a także oestradiolu 17b i jego pochodnych estropodobnych, w tym substancji o działaniu estrogennym, androgennym lub gestagennym. Leki hormonalne mogą być stosowane wyłącznie w rozrodzie zwierząt gospodarskich lub w celach leczniczych, po ich dopuszczeniu przez lekarza weterynarii.

Ze względu na ryzyko wystąpienia pozostałości substancji leczniczych w mięsie, prawo zakazuje podawania zwierzętom leków weterynaryjnych zawierających substancje o działaniu beta-antagonistycznym o okresie karencji dłuższym niż 28 dni. Zakaz ten dotyczy również substancji hormonalnych działających jako osad, o okresie karencji dłuższym niż 15 dni oraz takich, dla których nie istnieją narzędzia technik analitycznych do wykrycia obecności pozostałości przekraczających ich dopuszczalne normy. Okres karencji to czas eliminacji antybiotyku z organizmu zwierzęcia do poziomu MRL (Maximum Residue Limit), który nie stwarza już zagrożenia jego negatywnego wpływu na zdrowie i życie ludzi. Każdy antybiotyk ma swój własny MRL, a sam okres karencji jest liczony od momentu podania medykamentu do sprzedaży mleka lub uboju.

Proces leczenia zwierząt gospodarskich wymaga ścisłego ewidencjonowania. Prawo w tym zakresie nakłada obowiązek zarówno na lekarza weterynarii, jak i właściciela hodowli. Lekarz weterynarii prowadzi dokumentację w postaci papierowej książki leczenia zwierząt, w której ewidencjonuje wszystkie wykonane zabiegi lecznicze i profilaktyczne, a także zastosowane leki oraz pasze lecznicze. Każda wizyta i przepisany lek muszą być odpowiednio udokumentowane, a następnie oryginał dokumentu przekazany właścicielowi zwierzęcia, który włącza go do swojej ewidencji leczenia. To ewidencje ścisłego zarachowania, prowadzone w sposób chronologiczny, w których wszelkiego rodzaju poprawki lub skreślenia wymagają podpisu i pieczęci lekarza weterynarii. Poza formą papierową, można je również prowadzić na nośnikach elektronicznych, z obowiązkiem sporządzania i przechowywania wydruków komputerowych. Dokumentacja leczenia zwierząt powinna być przechowywana w gospodarstwie rolnym przez okres 5 lat.