Obszary gospodarstwa zagrożone spływem powierzchniowym

Spływ powierzchniowy pojawia się, gdy wierzchnia warstwa gleby jest w pełni nasycona wodą. Woda, nie mogąc już wsiąkać w glebę, spływa grawitacyjnie do niżej położonych miejsc terenu. Na obszarach o większej powierzchni zagłębień terenu lub o większym nachyle może dochodzić do kumulacji spływu powierzchniowego, co może prowadzić do pojawienia się erozji wodnej w formie żłobin, a nawet wąwozów. Częste są przypadki tworzenia wąwozów erozyjnych podczas jednej, większej ulewy. Stosunek ilości wody, która nie wsiąkła w glebę i odpłynęła po jej powierzchni do ilości wody z danego opadu deszczu nazywa się współczynnikiem odpływu. Jest on tym większy, im gleba jest wilgotniejsza (gleba może zmieścić mniej wody z opadu) i im cięższy jest jej skład tj. im więcej zawiera części spławialnych, czyli drobnych ziaren pyłu (0,002mm-0,05mm) i iłu (<0,002mm) a mniej piasku (0,05mm-2mm), przez które woda dużo wolniej przesiąka, niż przez wolne miejsca między większymi ziarnami minerałów. Im większa jest zawartość substancji organicznej w glebie i mniejsze zagęszczenia podglebia, tym jej retencyjność wzrasta a przesiąk wody w głębsze warstwy jest łatwiejszy. Czasem duży spływ powierzchniowy nie oznacza wystąpienia dużej erozji. O tym decyduje właściwość gleb zwana podatnością na erozję tj. łatwość, z jaką ziarna gleby dają się od niej oderwać w wyniku działania strumienia wody. Najbardziej podatne na erozję wodną są gleby pyłowe – lessy, a najmniej ciężkie gleby ilaste i gliniaste, których ziarna związane są bardzo silnie ze sobą. Mało podatne na erozję są gleby o dobrej strukturze, z agregatami glebowymi powstałymi z mineralnych i organicznych składników gleby. Miejsca podatne na spływ powierzchniowy i erozję wodną powinny być jak najrzadziej pozostawione bez okrywy roślinnej, zwłaszcza w okresach intensywnych opadów i topnienia śniegu. Zaleca się stosowanie wsiewek poplonowych, poplonów i międzyplonów tak, aby gleba była chroniona przed niszczącym oddziaływaniem opadów atmosferycznych i spływów powierzchniowych. Dla ochrony gleb gospodarstwa położnego na obszarze zagrożonym erozją wodną należy się zapoznać z szeregiem możliwych zasad działań przeciwerozyjnych, opublikowanymi pod tym adresem.