Siew i sadzenie

Gatunki inwazyjne dla terenu Polski

Zarówno rośliny uprawne jak i dzikie, uznawane za chwasty w pewnych warunkach mogą stanowić bardzo duży problem w produkcji rolniczej. Łagodne zimy mogą prowadzić do przezimowania w ziemi bulw ziemniaka, wschodzących na wiosnę, a nawet – w przypadku odmian wydających dojrzewające nasiona – do pojawiania się wschodów ziemniaków z nasion.

Samosiewy ziemniaka w niektórych uprawach są bardzo trudne do zwalczenia. Niektóre rośliny zielarskie (np. kolendra) wschodząc jako samosiewy w buraku cukrowym stanowić mogą zachwaszczenie, którego nie da się opanować standardowymi herbicydami. Powszechnie występujące rośliny ruderalne, zawleczone na pola, gdzie całkowicie zaprzestano stosowania orki, znajdują optymalne warunki rozwoju, którego nie da się utrzymać pod kontrolą standardowymi metodami kontrolowania zachwaszczenia – często tak zdarza się ze stokłosami. Gatunki te jak i pozostałe są określane jako gatunki niepożądane, o znaczącym wpływie na wielkość i jakość plonu.

Organizmy żywe mają naturalną zdolność adaptacji do nowych środowisk. Jednak pojawiając się w środowisku, w którym nie występowały wcześniej mogą przegrać w konkurencji z roślinami rodzimymi, znaleźć swoją niszę lub znajdując dobre warunki do rozwoju wręcz zagrozić gatunkom tam występującym, typowym dla miejscowych agrocenoz. Największe zagrożenie stanowią obce gatunki roślin, które doskonale funkcjonują w nowych warunkach, szybko rozmnażają się i rozpoczynają ekspansję, zajmując i wypierając rodzime gatunki – nazywamy je gatunkami inwazyjnymi. W skrajnych przypadkach zajmują całe ekosystemy, zubożając je w ten sposób i niszcząc. Mogą także być nośnikami chorób i pasożytów, na które rodzime gatunki nie są uodpornione. Ich uprawa jest zabroniona a występowanie powinno być możliwie ograniczane. Za gatunki inwazyjne w Polsce uznaje się te, które wymieniono w załączniku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. Lista gatunków inwazyjnych stwarzających zagrożenie na terenie krajów Unii Europejskiej jest podana w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2016/1141 z dnia 13 lipca 2016r. Została ona opracowana z udziałem państw członkowskich Unii na podstawie oceny ryzyka i dowodów naukowych.

Niektóre gatunki roślin w określonych warunkach wpływają negatywnie na środowisko przyrodnicze, m.in. przez przeobrażanie siedlisk przyrodniczych, wypieranie gatunków rodzimych na skutek konkurencji lub ograniczania do składników pokarmowych, wody czy światła, np. nawłoć kanadyjska. Gatunki te nierzadko powodują również szkody gospodarcze dla samego gospodarstwa, gdzie bardzo trudne jest ich pozbycie się. Stają się nowym „chwastem” na polach danego gospodarstwa. Często mogą rozprzestrzeniać się na kolejne pola z większą łatwością, niż rośliny uprawne. Szerszą wiedzę na temat gatunków roślin stanowiących zagrożenie dla produkcji rolniczej można uzyskać z książki: „Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych”, dostępnej w Internecie.