We wzajemnym interesie pracownika i pracodawcy jest znajomość swoich praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy zapisanych w Kodeksie Pracy (Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy – tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 1320).
Dział IV Kodeksu zawiera regulacje, dotyczące praw i obowiązków pracodawcy i zatrudnionego, określając także ich odpowiedzialność w zakresie swoich obowiązków. Zgodnie z Kodeksem do obowiązków spoczywających na pracodawcy zalicza się:
- zatrudnienie pracownika za odpowiednim wynagrodzeniem, które powinno odpowiadać posiadanemu przez pracownika wykształceniu, zakresowi jego obowiązków i odpowiedzialności,
- sporządzenie umowy o pracę w formie pisemnej,
- poszanowanie godności i dóbr osobistych pracownika,
- poinstruowanie pracowników z obowiązującym ich zakresem obowiązków, sposobem ich wypełniania oraz przysługujących uprawnieniach,
- zorganizowanie procesu pracy w sposób umożliwiający pełne wykorzystywanie kwalifikacji pracowników,
- zapewnienie możliwie najmniejszego stopnia uciążliwości pracy,
- przeciwdziałanie wszelkim przejawom dyskryminacji w zatrudnianiu, zwłaszcza z powodu płci / wyznania / niepełnosprawności / poglądów / wieku / wykształcenia,
- terminowość wypłacania wynagrodzenia,
- wsparcie pracowników, którzy zdecydowali się podnosić swoje kwalifikacje,
- zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz cyklicznych szkoleń,
- bezstronność ocen,
- zaspokajanie potrzeb socjalnych pracowników stosownie do posiadanych przez pracodawcę możliwości,
- przeciwdziałanie mobbingowi w pracy.
Do obowiązków pracownika należy m.in.:
- przestrzeganie harmonogramu pracy,
- respektowanie wszelkich przepisów prawnych regulujących proces pracy,
- dbałość o dobro pracodawcy, poprzez sumienne wypełnianie powierzonych obowiązków,
- zachowanie tajemnicy, której ujawnienie mogłoby zagrozić interesom pracodawcy,
- podporządkowanie się poleceniom pracodawcy, które pozostają w zgodzie z prawem i zapisami umowy o pracę.
Pracownik nie jest zobowiązany do wypełniania obowiązków, które nie wynikają z umowy oraz jeśli pracodawca nie zapewnił bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Polecenia pracodawcy nie mogą być sprzeczne z obowiązującymi w danym zakresie przepisami prawa. W przypadku, gdy pracownik otrzyma polecenie niezgodne z zapisami umowy lub prawem, powinien poinformować swojego przełożonego o posiadanych podejrzeniach, najlepiej w formie pisemnej.
Stosowanie przepisów prawa pracy jest obowiązkiem każdego rolnika oraz wszystkich osób pracujących w gospodarstwie. Konieczne jest, aby każda osoba prowadząca gospodarstwo rolne zapoznała się z kodeksem pracy i odbyła obowiązkowe szkolenie z zakresu BHP. W odniesieniu do gospodarstw rolnych na szczeblu krajowym mają zastosowanie następujące regulacje:
- rozporządzenie MRiGŻ z 12 stycznia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze ciągników, maszyn, narzędzi i urządzeń technicznych stosowanych w rolnictwie (Dz.U. Nr 12, poz. 51),
- rozporządzenie MRiRW z 4 sierpnia 2017 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich (Dz.U. z 2017 r. poz. 1692),
- rozporządzenie MRiRW z 24 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych (Dz.U. Nr 99, poz. 896),
- rozporządzenie Ministra Środowiska z 24 sierpnia 2006r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej (Dz.U. Nr 161, poz. 1141).