Bioróżnorodność

Strefy ochronne (np. Natura 2000) oraz obszary chronione i ich otulina

W Polsce główne obszarowe formy ochrony przyrody to: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu i obszary Natura 2000. Szczególnie ważna z punktu widzenia rolnika jest znajomość przebiegu granic obszarów Natura 2000, w obrębie których chroni się elementy przyrody zagrożone w skali Europy.

Dokumentacja dotycząca obszarów objętych tą formą ochrony znajduje się w każdym miejscowym Urzędzie Gminy lub Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Rolnik, którego gospodarstwo znalazło się na obszarze objętym ochroną prawną powinien być o tym poinformowany, ponieważ – zgodnie z prawem – zmiana typu użytkowania gruntów, na przykład przekształcenie łąk w grunty orne, powinna być zgłoszona. Wykaz obszarów Natura 2000 wraz z mapami zasięgu znajduje się na stronie Natura 2000. Wiedza o rozmieszczeniu obszarów Natura 2000 ma więc duże znaczenie przy tworzeniu planów biznesowych gospodarstwa.

Strefy położone w otoczeniu obszarów chronionych stanowią ich otulinę. Według art.5.ust.14. Ustawy o ochronie przyrody, z dnia 16 kwietnia 2004 roku „otulina to strefa ochronna granicząca z formą ochrony przyrody i wyznaczona indywidualnie dla formy ochrony przyrody w celu zabezpieczenia przed zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka.”

Gospodarowanie na obszarze chronionym oraz w jego otulinie powinno być podporządkowane ochronie przyrody. Dla obszarów chronionych sporządzane są plany zadań ochronnych, które dotyczą głównie ochrony przyrody, zasobów kulturowych i krajobrazu oraz szeregu powiązań ze sferą zagospodarowania przestrzennego użytkowanych gruntów zarówno w obrębie obszaru objętego ochroną, jak i w jego otulinie. Z tego powodu każda zmiana użytkowania gruntów leżących na obszarze chronionym, takim jak: park narodowy, park krajobrazowy, obszary chronionego krajobrazu i obszary Natura 2000, musi być zgłoszona i zatwierdzona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Niedopełnienie tego obowiązku jest traktowane jako szkoda w środowisku. Ustawa o ochronie przyrody zawiera także elementy krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, w którym reguluje problem inwazyjnych gatunków obcych wprowadzonych na teren otuliny. Lista gatunków roślin, zwierząt i grzybów gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić rodzimym gatunkom lub siedliskom przyrodniczym znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. (DZ.U. nr 210, poz. 1260).