Produkcja rolnicza należy do działów gospodarki narodowej narażonych w największym stopniu na ryzyko związane z różnorodnymi czynnikami zewnętrznymi i wewnętrznymi.
W stale rozwijającym się otoczeniu społeczno-gospodarczym cały agrobiznes, niezależnie od wielkości, czy doświadczenia, narażony jest na ryzyko i niepewność. Wynika to z nieprzewidywalności zdarzeń gospodarczych, pogodowych, zmian klimatu, zmienności cen, restrykcji w handlu zagranicznym, zmian w standardach i normach dotyczących żywności, decyzji organów regulacyjnych – także motywowanych politycznie, zwiększającej się troski o środowisko, a także akcji medialnych. Te i inne czynniki powodują obecność wysokiego ryzyka dla wszystkich podmiotów zajmujących się produkcją żywności.
Wśród wielu metod i instrumentów radzenia sobie z ryzykiem w działalności rolniczej , istotne znaczenie mają ubezpieczenia. Głównymi aktami prawnymi, które regulują zagadnienia dotyczące ubezpieczeń rolniczych są:
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny,
- ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej,
- ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych,
- ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich oraz akty wykonawcze do w/w. ustaw.
Przepisy prawa nakładały w 2017 roku obowiązek zawarcia umów ubezpieczeniowych przez rolników z zakresu:
- ubezpieczenia gospodarstwa rolnego i ubezpieczenia OC rolnika – obowiązkowi ubezpieczenia podlega każda osoba fizyczna zajmująca się działalnością rolniczą, posiadająca areał użytków rolnych przekraczający łącznie 1 ha, opłacająca w części lub całości podatek rolny, ma obowiązek zawarcia ubezpieczeń obowiązkowych OC rolnika oraz budynków rolniczych,
- ubezpieczenia OC pojazdu – obowiązkowi podlegają wszystkie pojazdy mechaniczne zarejestrowane na terytorium naszego kraju: pojazdy samochodowe, ciągniki rolnicze, motorowery, przyczepy i naczepy, pojazdy mechaniczne wolnobieżne, pojazdy historyczne,
- ubezpieczenia przynajmniej 50% upraw polowych oraz zwierząt gospodarskich – ten rodzaj ubezpieczenia zobowiązani są zawrzeć rolnicy, którzy otrzymali płatności bezpośrednie. Ochronie ubezpieczeniowej powinny podlegać:
- zboża, kukurydzę, rzepak, rzepik, chmiel, tytoń, warzywa gruntowe, drzewa i krzewy owocowe, truskawki, buraki cukrowe, ziemniaki lub rośliny strączkowe należy ubezpieczyć przynajmniej od jednego z czynników, takich jak: huragan, powódź, deszcz nawalny, piorun, grad, obsunięci ziemi, lawina, susza, złe przezimowanie lub przymrozek wiosenny;
- bydło, konie, świnie, owce, kozy lub drób, należy ubezpieczyć od przynajmniej jednego z czynników, takich jak: huragan, powódź, deszcz nawalny, grad, piorun, obsunięcie ziemi, lawina, ubój z konieczności.