Rolnicze środki chemiczne i zarządzanie odpadami

Kontakt ze środkami ochrony roślin – zagrożenia i niezbędne działania

Każdy profesjonalny użytkownik stosujący środki na obszarach rolniczych i pozarolniczych oraz sprzedawca ŚOR musi przejść specjalistyczne szkolenie w tym zakresie. Ukończenie szkolenia uprawnia do nabywania oraz stosowania środków ochrony roślin przez 5 lat.

Środki ochrony roślin, przeznaczone dla użytkowników profesjonalnych, mogą być sprzedawane osobom, które:

  1. ukończyły szkolenie w zakresie stosowania środków ochrony roślin w Polsce potwierdzone zaświadczeniem o ukończeniu tego szkolenia, lub
  2. ukończyły szkolenie w zakresie doradztwa dotyczącego środków ochrony roślin w Polsce potwierdzone zaświadczeniem o ukończeniu tego szkolenia, lub
  3. ukończyły szkolenie w zakresie integrowanej produkcji roślin potwierdzone zaświadczeniem o ukończeniu tego szkolenia, lub,
  4. nie wcześniej niż przed upływem 5 lat, przed nabyciem tych środków, ukończyły szkolenie wymagane od użytkowników profesjonalnych w Unii Europejskiej lub w państwie będącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie, potwierdzone dokumentem o ukończeniu tego szkolenia, lub przedstawiły inny dokument wydany na podstawie przepisów obowiązujących w tym państwie, potwierdzający uzyskanie uprawnień do nabywania środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych.

Szkolenie podstawowe w zakresie doradztwa dotyczącego środków ochrony roślin, w zakresie stosowania środków ochrony roślin i w zakresie integrowanej produkcji roślin, nie jest wymagane od osób, które posiadają zaświadczenie wydane przez szkołę ponadgimnazjalną lub szkołę wyższą, stwierdzające, że w dokumentacji przebiegu nauczania tej osoby zostały uwzględnione wszystkie zagadnienia ujęte w programie szkolenia w danym zakresie. Uprawnienia te są ważne przez okres 5 lat od dnia uzyskania wykształcenia lub kwalifikacji. Po upływie tego okresu zachowanie tych uprawnień wymaga ukończenia szkolenia uzupełniającego.

Z obowiązku ukończenia ww. szkoleń zwolnione są osoby prowadzące takie szkolenia oraz pracownicy naukowi szkół wyższych lub instytutów badawczych, jeżeli do zakresu ich obowiązków należy prowadzenie zajęć dydaktycznych, badań naukowych lub prac rozwojowych z zakresu rolnictwa, ogrodnictwa lub leśnictwa.

Aby wziąć udział w szkoleniu oraz otrzymać certyfikat świadczący o jego ukończeniu, należy zgłosić się do jednostki upoważnionej do ich organizowania. Lista ośrodków, organizujących szkolenia dostępną jest na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Osoby pracujące przy środkach ochrony roślin mają obowiązek przechodzić okresowe badania lekarskie w Zakładach Medycyny Pracy, dopuszczające je do tych czynności. Jednym z koniecznych badań może być badanie poziomu cholinesterazy, pozwalające określić stopień ekspozycji na toksyny. Oprócz dobrego zdrowia ogólnego osoby stosujące ŚOR nie mogą cierpieć na żadne, nawet drobne problemy zdrowotne, przeziębienia, osłabienia, skaleczenia itd.

Największe ryzyko absorpcji środka ochrony roślin występuje podczas pracy z produktem skoncentrowanym, przed i w trakcie rozcieńczania go wodą. Wymaganą ochroną podczas nalewania do opryskiwacza stężonego środka jest nałożenie maski ochronnej na twarz, kombinezonu, butów ochronnych i rękawic, może być przydatny także nieprzemakalny fartuch. Podczas aplikacji cieczy roboczej dodatkowym zagrożeniem jest dostawanie się środka do układu oddechowego człowieka. Należy szczegółowo przestrzegać instrukcji znajdujących się na etykietach, dotyczących stosowania środków ochrony osobistej. Podczas dokonywania zabiegu może dojść do niepożądanego przenikania mgły lub oparów środka do wnętrza kabiny. Jeżeli pojawi się ryzyko zatrucia, należy:

  • przerwać pracę,
  • usunąć źródło skażenia,
  • usunąć skażoną odzież,
  • umyć skażoną skórę, oczy,
  • zwrócić się o pomoc medyczną (należy zabrać ze sobą etykietę środka).

Gdy dojdzie do zatrucia, należy działać jak najszybciej i w razie potrzeby skontaktować się z ośrodkami toksykologicznymi. Etykiety środków podają szczegółowe instrukcje, jak należy postępować w wypadku podejrzenia zatrucia, warto jednak zawsze pamiętać o zasadach ogólnych:

  • jeżeli poczujesz się źle, przerwij pracę i poinformuj kogoś o tym fakcie,
  • jeżeli ktoś inny poczuje się źle, natychmiast wezwij pomoc medyczną (weź ze sobą etykietę środka),
  • zastosuj pierwszą pomoc, jeżeli jest to konieczne,
  • nie wznawiaj pracy z środkami ochrony roślin do momentu otrzymania porady od lekarza i informacji, że jest to bezpieczne.

Operator – osoba wykonująca zabieg chemiczny – musi mieć możliwość przebrania się przed i po pracy, dokładnego wymycia całego ciała dużą ilością ciepłej wody z mydłem, wypłukania ust. Odzież używana do zabiegów chemicznych musi być magazynowana osobno od czystej, po zanieczyszczeniu wyrzucana, jako odpad niebezpieczny, lub prana osobno od jakiejkolwiek innej odzieży.