Zrównoważona żywność to produkt rolnictwa zrównoważonego. To akceptowany przez społeczeństwo model rolnictwa troszczący się o środowisko i finanse rolnika.
O zrównoważeniu mówimy tylko wtedy, gdy proces produkcji takiej żywności spełnia trzy założenia: jest przyjazny dla środowiska i klimatu, jest uzasadniony ekonomicznie oraz jest akceptowany społecznie.
Główne założenia modelu rolnictwa zrównoważonego to ograniczanie niekorzystnego wpływu produkcji rolniczej na środowisko i bardziej efektywne wykorzystanie dostępnych zasobów. Należą do nich sposób w jaki rolnicy korzystają z gleby, wody, energii, maszyn, środków ochrony roślin i nawozów czy nasion. Jednocześnie jednak niezbędnymi elementami rolnictwa zrównoważonego są także opłacalność produkcji rolniczej dla samych producentów rolnych oraz taki dobór praktyk, metod i narzędzi uprawy czy hodowli, który nie budzi sprzeciwu społecznego. Najczęściej w tym kontekście wymieniane są: dbałość o dobrostan zwierząt i zachowanie bioróżnorodności wokół gospodarstwa, ograniczanie emisji gazów cieplarnianych, oszczędne gospodarowanie wodą czy stosowanie takich metod upraw, które nie degradują gleby. Listę najważniejszych praktyk rolnictwa zrównoważonego można znaleźć na tej stronie.
Żywność zrównoważona
- Środowisko
Produkcja żywności musi być przyjazna dla środowiska i klimatu. Powinna dbać o regenerację bioróżnorodności, zwłaszcza gleby, ograniczać emisję gazów cieplarnianych i zwiększać zasoby wodne środowiska. - Ekonomia
Produkcja żywności musi być opłacalna dla rolnika. Powinna zapewnić stabilne źródło utrzymania, pozwalać na inwestycje w rozwój gospodarstwa i optymalizację produkcji rolnej. - Społeczeństwo
Sposób w jaki powstaje żywność musi być zgodny z oczekiwaniami społecznymi. Przyjazna środowisku produkcja żywności musi spełniać potrzeby społeczeństwa oraz być w zgodzie z prawem i społecznościami lokalnymi.
Stosowanie odpowiednich metod upraw i hodowli przez rolników to jednak tylko jeden z elementów zrównoważenia. Produkty rolne bardzo często trafiają do przetwórców, a następnie do sklepów, które są kolejnymi etapami na drodze żywności od rolnika do konsumenta. Zarówno przetwórcy jak i dostawcy stosują zasady zrównoważenia na etapie produkcji, pakowania i transportu. Należą do nich takie działania jak skracanie łańcuchów dostaw, co pozwala zaopatrywać się w surowiec rolny od lokalnych rolników i dostarczać go do lokalnych sklepów – co ogranicza emisję spalin pochodzących z transportu i wspiera lokalny biznes, ograniczanie zużycie wody i emisji gazów cieplarnianych czy stosowanie opakowań nadających się do recyclingu. Przetwórcy i inni uczestnicy zrównoważonego łańcucha żywnościowego zapewniają także bezpośrednie wsparcie dla rolników, którzy wprowadzili w swoich gospodarstwach model rolnictwa zrównoważonego. Bardzo często są to tzw. umowy kontraktacyjne, które dają rolnikom gwarancję sprzedaży płodów rolnych. Ponadto rolnicy współpracujący z firmami sektora rolno-spożywczego otrzymują dostęp do szkoleń, doradztwa czy wsparcia w procesie certyfikacji gospodarstwa pod kątem zrównoważenia.
Rolnictwo i produkcja żywności jest w centrum zmian klimatycznych i społecznych, efektem tego jest rosnący nacisk na zielone inwestycje zarówno w samym rolnictwie jak i w całym sektorze rolno-spożywczym. Model zrównoważonej produkcji żywności pozwala na dopasowanie strategii firm do obecnych wyzwań i wymogów przy zachowaniu długoterminowej stabilności produkcji i konkurencyjności.
Na rynku funkcjonuje kilka systemów certyfikacji, które umożliwiają firmom z branży spożywczej ocenę, poprawę i zatwierdzenie zrównoważonego rozwoju gospodarstw rolnych w ich łańcuchach dostaw. Dla produkcji roślinnej są to Farm Sustainability Assessment (FSA) oraz GLOBALG.A.P. z dodatkiem FSA, które są obecnie głównymi narzędziami certyfikacji zrównoważonej produkcji żywności oraz certyfikacja Integrowana Produkcja Roślin. Dla produkcji zwierzęcej są to np. Quality Assurance for Food Products, Animal Welfare Approved, Red Tractor, czy standardy tworzone w ramach Global Roundtable for Sustainable Beef, European Roundtable for Beef Sustainability. Więcej informacji o rodzajach certyfikacji można znaleźć na tej stronie.
Obecnie na polskim rynku nie funkcjonuje jeszcze jeden wspólny standard oznakowania zrównoważonej żywności, jak ma to miejsce w przypadku żywności ekologicznej. Zdarza się jednak, że producenci zawierają informacje np. na opakowaniach o pochodzeniu żywności z upraw rolnictwa zrównoważonego.