Warunki pracy to wszystkie czynniki występujące w danej organizacji, które związane są z charakterem pracy i z otoczeniem, w którym jest ona wykonywana. Warunki pracy obejmują m.in.: lokalizację firmy i miejsca pracy, obiekt i zakres pracy, materialne wyposażenie środowiska pracy ( narzędzia, maszyny, urządzenia, budynki), czas pracy, urządzenia socjalne, działalność socjalno-bytową przedsiębiorstwa, stosunek pracy. Warunki pracy są blisko związane z higieną pracy, zapobieganiem wypadkom przy pracy, które będą poruszone w obszarze tematycznym BHP.
Prawo pracy jest bardzo rozbudowaną dziedziną prawa. Normy prawa pracy mają charakter jednostronnie zobowiązujący, to znaczy określają one minimalne uprawnienia pracownika (np. minimalne wynagrodzenie) oraz maksymalne obowiązki (np. limit czasu pracy). Regulacje szczegółowe chronią zatem pracownika, a poza tym realizują podstawowe zasady prawa pracy. Wymienić tu można:
- prawo do podjęcia pracy,
- prawo do wolności pracy (w tym prawo do rozwiązania stosunku pracy),
- obowiązek poszanowania dóbr osobistych pracownika,
- zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu,
- prawo do godziwego wynagrodzenia,
- prawo do wypoczynku,
- obowiązek państwa do ochrony uprawnień pracowników, w oparciu o automatyzm prawny,
- prawo tworzenia i przystępowania do organizacji zawodowych,
- prawo do podnoszenia kwalifikacji,
- prawo do partycypacji w zarządzaniu firmą w zakresie spraw dotyczących osobiście pracowników,
- zasada działania na korzyść pracownika,
- zasada ryzyka pracodawcy,
- zasada równego traktowania.
Podkreślenia wymaga, że pracownikami nie są osoby zatrudnione w ramach umów cywilnoprawnych (w tym umowa zlecenia i o dzieło). Umowy cywilnoprawne rządzą się odrębnymi regułami i cechują większą swobodą niż w przypadku stosunku pracy. Główną różnicą jest brak podporządkowania wykonawcy powierzającemu pracę.
Organizacje pracownicze mają uregulowane prawem zasady funkcjonowania. Z ich celami i sposobem działania można zapoznać się korzystając z załączonych linków:
Jednak pamiętać należy o zapewnieniu, iż umowy cywilnoprawne stosowana są w sposób prawidłowy, a nie jest to tylko próba obejścia prawa i obowiązków firmy jako pracodawcy. Pracodawca nie może stosować umów cywilnoprawnych jako sposobu na pozyskanie ”tańszego pracownika”. Długotrwałe stosowanie umów zleceń będzie weryfikowane przez audytora i może być powodem poważnych niezgodności. Przykładowo: według wymagań McDonald’s osoby pracujące na podstawie umów cywilno-prawnych nie mogą być traktowane gorzej w zatrudnieniu niż pracownicy zatrudniani na podstawie umowy o pracę. Może bowiem dojść do dyskryminacji tzw. „zleceniowców”.