Nawożenie mineralne powinno jedynie uzupełniać już dostępne w glebie składniki pokarmowe odpowiednio do potrzeb roślin, a nie zastępować żyzności gleby.
Stosowanie nawozów mineralnych może mieć na celu:
- poprawę rozwoju roślin,
- zwiększenie plonowania roślin,
- regulację odczynu gleby,
- przedłużenie okresu wegetacji roślin,
- wzbogacenie plonów w potrzebne składniki odżywcze.
Każdy z zastosowanych nawozów, ze względu na zawarte w nim pierwiastki, odpowiedzialny jest za osiągnięcie ściśle określonych celów. Dla przykładu, nawozy azotowe odpowiedzialne są przede wszystkim za zwiększenie plonu roślin poprzez wzrost i lepszy rozwój roślin. Mechanizm działania nawozu azotowego w roślinie polega na przekształceniu go na aminokwasy niezbędne do syntezy białek, co bezpośrednio przekłada się na uzyskanie lepszego rozwoju i plonowania.
Niezbędną podstawą jest wiedza jakiego nawożenia i w jakich dawkach potrzebuje nasza gleba. Nadmiar stosowanych nawozów mineralnych doprowadza do przenawożenia gleby, często jej zasolenia, a to powoduje pogorszenie jej stanu np. poprzez zamieranie przydatnych grup mikroorganizmów. Nadmiar nawozów skutkuje wymywaniem składników pokarmowych do wód gruntowych oraz obniża opłacalność produkcji. Optymalny efekt ekonomiczny, wynikający z relacji pomiędzy kosztami nawożenia i plonem, uzyskuje się przy wysokości plonu nieco niższej, niż maksymalna, realnie możliwej do uzyskania.
W celu prawidłowego ustalenia wysokości nawożenia mineralnego poszczególnymi pierwiastkami należy opierać się na wynikach badań gleby i realnej jej zasobności, porównując do potrzeb planowanej uprawy. W obliczeniach należy uwzględnić również wartość nawozową nawozów organicznych. Konieczne jest uwzględnienie uwilgotnienia gleby, czasu przekształcania nawozów do formy pobieranej przez roślinę, a także wymywanie przez wodę. Podstawą mądrego nawożenia jest jednak uzyskanie pH gleby bliskiego obojętnemu, gdyż jedynie w takim wypadku większość roślin rolniczych będzie mogła optymalnie wykorzystać zastosowane nawozy. Zatem dla każdego pola, stanowiącego osobny scenariusz, powinien być opracowany bilans nawozowy, umożliwiający optymalne nawożenie gleby i odżywienie uprawy, bez zagrożenia przenawożeniem i nadmiernymi nakładami.
W praktyce rolniczej znaczenie nawożenia mineralnego jest bardzo często przeceniane, a organicznego jest niedoceniane lub pomijane. Gleba bywa traktowana jedynie jako miejsce siewu roślin, bez brania pod uwagę znaczenia jej żyzności, co wprost prowadzi do degradacji substancji organicznej, a w efekcie do ciągłego zwiększania nakładów przy jednoczesnym obniżaniu się plonowania.
Więcej szczegółów na temat nawożenia znajduje się w obszarze 7. Zarządzanie substancjami odżywczymi.