Definicja zadrzewień została ujęta w ustawie o ochronie przyrody jako: „pojedyncze drzewa, krzewy albo ich skupiska niebędące lasem (…) lub plantacją, wraz z terenem, na którym występują, i pozostałymi składnikami szaty roślinnej tego terenu”. Mogą mieć formę mniejszych lub większych grup drzew, pasów, alei, pojedynczych drzew. Zadrzewienia śródpolne to drzewa i krzewy rosnące poza lasem, wysoka roślinność wśród pól, łąk, zabudowań, wzdłuż dróg, miedz, linii brzegowych zbiorników i cieków wodnych.
Zadrzewienia stanowią bardzo ważny element ochrony środowiska rolniczego. Liczne badania dowiodły, że przez odpowiednie zadrzewienie krajobrazu można m. in. zwiększyć retencję wodną środowiska, poprawić jakość wody, ograniczyć wodną i wietrzną erozję gleby, wzmocnić opór środowiska przeciw szkodnikom roślin uprawnych oraz zwiększyć turystyczną atrakcyjność terenu.
Rola drzew w poprawie retencyjności wodnej środowiska odbywa się poprzez:
- osłabienie siły wiatru i obniżenie zjawiska parowania wody z przyległych terenów uprawnych;
- zwiększenie ilości wody w glebie poprzez spowolnienie spływu powierzchniowego;
- ściółka leśna posiada duże możliwości retencjonowania wód opadowych;
- dłuższe zaleganie pokrywy śnieżnej. Zadrzewienia spowalniają tempo wiosennych roztopów pokrywy śnieżnej o ok. 5%, ograniczając erozję wodną oraz zmniejszając ryzyko zalania woda roztopową.
Obecność zadrzewień, zwłaszcza w otoczeniu zbiorników wód i cieków, wpływa znacznie na ich czystość oraz jakość wody. Pasma zadrzewień i krzaków są w stanie przechwytywać i neutralizować znaczną część azotanów i fosforanów przedostających się wraz z wodami gruntowymi oraz spływem powierzchniowym do zbiorników i cieków wodnych.
Najważniejszą rolę zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne odgrywają jednak w hamowaniu siły wiatru i ograniczaniu erozji wietrznej. Erozja wietrzna stanowi obok erozji wodnej jeden z głównych typów erozji (pozostałe erozje o mniejszym znaczeniu: śniegowa, uprawowa i tzw. ruchy masowe). Jest to przemieszczanie się materiału glebowego nad powierzchnią gleby pod wpływem wiatru. Szkodliwość erozji wietrznej polega na zwiewaniu wierzchniej warstwy gleby, mechanicznym niszczeniu roślin i odsłanianiu ich systemu korzeniowego oraz zanieczyszczaniu cząstkami gleby wód i powietrza. W wyniku erozji gleba traci nie tylko najdrobniejsze cząstki mineralne, ale także to, co w glebie najcenniejsze – próchnicę. Zwiewane cząstki gleby niosą ze sobą nie tylko składniki mineralne i organiczne, ale również pozostałości środków ochrony roślin, co może powodować zanieczyszczenie powietrza, terenów lub wód, na które opadną.
Skutki erozji – jak zmniejszenie strefy ukorzenienia, ubytek materii organicznej i substancji odżywczych oraz pogorszenie struktury gleby – mogą doprowadzić do spadku produkcji rolnej, gdyż pozbawienie gleby warstwy próchnicznej o grubości 1cm oznacza zmniejszenie plonowania o 2 do 4%.
Najbardziej podatne na działanie wiatru są gleby piaszczyste, przesuszone gleby organiczne i organiczno-mineralne. Najbardziej narażona na erozję wietrzną jest wierzchnia warstwa gleby, do głębokości 5cm. Szacuje się, że na obszarze około 28% powierzchni Polski występuje zagrożenie erozją wietrzną, co przy znacznym udziale gleb słabych, najbardziej podatnych na ten typ erozji, stwarza istotne zagrożenie degradacji gruntów ornych.
W zależności od wysokości i szerokości pasa zadrzewień oraz występujących w nim gatunków drzew i krzewów, na otwartych, płaskich terenach prędkość wiatru może być zredukowana nawet o 30 do 50 procent. Zapobiega to, lub znacznie ogranicza, wywiewanie materiału glebowego, ale także wyleganie zbóż, strącanie owoców i liści, a także daje schronienie przed wiatrem zwierzętom gospodarskim.
Nie bez znaczenia jest także fakt, że liczne drzewa i krzewy stanowią pożytek dla wielu gatunków zapylaczy i miejsce bytowania innych organizmów, np. ptaków owadożernych, pożytecznych dla upraw rolniczych.