Siew i sadzenie

Optymalne zagęszczenie roślin

Optymalne plonowanie każdej rośliny uprawnej, a nawet poszczególnych jej odmian, może zależeć od specyficznych wymagań dotyczących jej zagęszczenia. Należy je znać i stosować. Dobrze przygotowane zalecenia uprawowe podają optymalne zagęszczenie roślin, zależnie od gatunku, odmiany, czy siedliska.

Zalecenie te zazwyczaj przygotowywane są w oparciu o wyniki z badań firm hodowlanych. Badania takie w przypadku niektórych gatunków roślin, np. pszenicy, prowadzi także COBORU. Dobrej jakości materiał siewny kosztuje i stosowanie nadmiernej ilości wysiewu się po prostu nie opłaca. Taką tendencję wciąż widać przy obsiewach wyrodzonym materiałem siewnym. W praktyce nadmierna ilość wysiewu, gdy sieje się nasiona słabej jakości, może prowadzić do obniżki plonów ze względu na nadmierne zagęszczenie roślin, ich silną konkurencję o światło, wodę i składniki pokarmowe, a w konsekwencji wybujałość, wydelikacenie, słabsze przezimowanie, większą podatność na patogeny, czy też wyleganie. Zalecenia uprawowe podają dzisiaj bardzo często ilości wysiewu w sztukach nasion na metr kwadratowy, odrębne dla każdej odmiany, czy sadzenia bulw na jednostkę powierzchni. Po uwzględnieniu przeciętnych, naturalnych ubytków roślin w trakcie wegetacji i zdolności do krzewienia się w przypadku zbóż, zalecana liczba nasion, czy bulw, daje optymalną liczbę roślin/pędów na jednostce powierzchni.

Dużą dokładność siewu może zapewnić tylko dobry siewnik, z każdorazowo wykonaną próbą kręconą, gdy zmieniamy ilość wysiewu, gatunek czy odmianę. Dane dotyczące rzeczywistego zagęszczenia uprawy i zgodności z wymogami powinny być uwidocznione w dokumencie uprawy / pola.

Dzisiaj najprostszym i najszybszym sposobem dokumentacji stanu łanu roślin, a w tym jego zagęszczenia, jest wykonywanie zdjęć. Jest to zarazem bardzo łatwy sposób upowszechniania i wymiany wiedzy między rolnikami lub w kontaktach z doradcą. Dokumentacja zdjęciowa jest to bardzo dobry materiał z którego możemy skorzystać w przyszłości, gdy np. porównujemy zagęszczenie łanu roślin między polami (np. różne stanowiska, odmiany, terminy siewu, programy ochrony), czy latami (np. różne terminy siewu, przebieg warunków pogodowych). Jednak niezbędne przy dokumentacji zdjęciowej jest robienie rzetelnych notatek, stawianie pytań i poszukiwanie odpowiedzi na nie. Tylko tak zrobiona dokumentacja z upływem lat staje się naszą „bazą danych”, do której się odwołujemy, gdy poszukujemy rozwiązania jakiegoś problemu. Obecnie przesyłanie zdjęć daje możliwość uzyskania porady nawet, gdy nasz współpracownik, czy doradca jest setki, czy tysiące kilometrów od naszego gospodarstwa. Wykorzystując dokumentację zdjęciową możliwe jest również korzystanie z porad osób z polskich i zagranicznych serwisów rolniczych. Firmy zajmujące się obsługą rolnictwa oferują aplikacje na telefon, gdzie zdjęcia służą jako źródło wiedzy, pomocne przy szybkim formułowaniu zaleceń uprawowych.

Bardzo dokładną dokumentacją stanu i zagęszczenia łanu roślin, ale robioną w skali całych pól są zdjęcia lotnicze lub zdjęcia z dronów, gdzie pojedynczy piksel –najmniejszy element widziany na zdjęciu – może mieć wielkość nawet kilku centymetrów. Dostosowanie zagęszczenia roślin do warunków lokalnych, tj. w obrębie pola, jest już realne dzięki możliwościom, jakie dają narzędzia rolnictwa precyzyjnego.

Gleba każdego pola jest zawsze zróżnicowana i siejąc, czy sadząc rośliny w jednakowym zagęszczeniu na całej jego powierzchni powodujemy miejscowo nadmierne lub niedostateczne zagęszczenie roślin. Dlatego tak ważne jest wyznaczenie jednolitych stref gleby na polu i dostosowanie gęstości siewu do rzeczywistych możliwości w obrębie pola. Podstawą wykonania optymalnego siewu jest wcześniejsze wydzielenie w obrębie pola stref o odmiennej produkcyjności, w oparciu o różne, przestrzenne źródła danych, tj. mapy: plonów, glebowo-rolnicze, topograficzne, przewodności elektrycznej gleby, zdjęcia lotnicze czy satelitarne. Praktycznie – i bardzo precyzyjne – dopasowanie gęstości siewu do charakteru gleby można uzyskać poprzez przygotowanie map do tzw. zmiennej gęstości siewu („variable seeding rate”) kierując się danymi ze skanera gleby, łącząc te dane z mapami zasobności, monitoringiem plonów zanotowanych w poprzednich latach, albo też z mapą indeksu zieloności (NDVI) pochodzącą ze zdjęć satelitarnych bądź z drona.

Przykładem takich działań jest stosowany już siew nasion kukurydzy, gdzie w obszarach pola mniej urodzajnych wysiewa się np. o 10-20% mniej nasion na jednostce powierzchni, a na obszarach pola bardziej żyznych stosuje się siew gęstszy. Podobne rozwiązania są już wdrażane w uprawie innych gatunków roślin. Po wykonaniu siewu możliwe jest sporządzenie mapy zmienności ilości wysiewu, którą po zbiorach można porównać z mapą plonu, np. ziarna. Do obsiewu pola z zastosowaniem zmiennej gęstości siewu potrzebujemy siewnika, który może być sterowany z komputera dostosowującego wielkość siewu do rzeczywistych możliwości gleby wynikających z połączonych informacji elektronicznych. To umożliwi nam optymalne wykorzystanie materiału siewnego, zasobów gleby (substancji odżywczych, wody) do produkcji, a tym samym uzyskanie optymalnego efektu produkcyjnego. Siew o zmiennej gęstości w obrębie pola jest rozwiązaniem obecnie wykorzystywanym w niewielkiej liczbie gospodarstw. Jednak nawet w mniej zawansowanych technologicznie gospodarstwach jest on w wersji znacznie bardziej uproszczonej możliwy do wykonania. Przykładowo na częściach pól zawsze dających niższe plony ziarna, czy masy zielonej roślin, siejemy nasiona w mniejszej gęstości – podobnie możemy postąpić przy sadzeniu ziemniaków. Z pomocą w optymalizacji zagęszczenia roślin przychodzą także różnego rodzaju systemy precyzyjnego rolnictwa, np. system jazdy równoległej oparty na koordynatach GPS, który w przypadku użycia sygnałów korekcyjnych daje dokładność do 2 cm.