Na przełomie listopada i grudnia 2023 podczas organizowanego przez Forbes Polska Kongresu Odpowiedzialnego Kapitału 2023 uczestniczyliśmy w debacie poświęconej wyzwaniu jakim jest pogodzenie celów, z którymi mierzy się obecnie rolnictwo – równoczesnego zmniejszenia swojego wpływu na środowisko i klimat oraz zaspokojenia potrzeb i oczekiwań konsumentów żywności.
Rolnictwo odpowiada za ponad 10% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej, głównie poprzez uwalnianie metanu i podtlenku azotu, co oznacza konieczność zwiększenia wysiłków we wszystkich sektorach gospodarki na rzecz ograniczania emisji. Obejmuje to rolnictwo, które jest również jednym z sektorów najbardziej dotkniętych zmianami klimatycznymi. Transformacja globalnego rolnictwa i systemu żywnościowego jest niezbędna nie tylko ze względu na wyzwania klimatyczne, ale także dla zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego, w związku z zachodzącymi zmianami geopolitycznymi, a także dla wsparcia rozwoju społecznego i gospodarczego.
Elementem kongresu był panel dyskusyjny „System żywnościowy od nowa. Jak jednocześnie wyżywić i ocalić Planetę”, w którym udział wzięła Małgorzata Bojańczyk, Dyrektor Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności.
Transformacja rolnictwa musi odbywać się z zachowaniem konkurencyjności gospodarstw rolnych i firm w całym łańcuchu produkcji żywności oraz uwzględniać potrzeby i oczekiwania konsumentów. Jest to możliwe dzięki wdrożeniu zrównoważonych praktyk rolniczych, które pozwalają na zapewnienie opłacalności produkcji rolnej przy jednoczesnej dbałości o środowisko i klimat. Jednak bardziej zrównoważona produkcja oznacza konieczność poniesienia dodatkowych inwestycji, co zwiększa koszty produkcji. Biorąc pod uwagę, że producenci rolni mierzą z problemem rentowności w kontekście wdrożenia obecnych wymogów, konieczne jest dodatkowe wsparcie finansowe tej transformacji ze strony Unii Europejskiej.
– podkreślała w trakcie debaty Małgorzata Bojańczyk.
Pozostałymi uczestnikami byli:
- Maciej Otrębski, Strategic Partnerships Manager, Roślinniejemy
- Robert Jeszke – CEO of Centre for Climate and Energy Analyses (CAKE) at The National Centre for Emissions Management (KOBiZE)
- Magdalena Krukowska – redaktorka Forbes Polska
Ewentualne wprowadzenie systemu ETS w rolnictwie, lub też innego rozwiązania opartego o certyfikaty węglowe będzie musiało być bardzo kompleksowo przeanalizowane. Kluczowe jest, aby rozwiązania promujące lub wymagające stosowania technologii ograniczających emisje były bardziej efektywne i mniej obciążające dla sektora rolnego. Rolnictwo w Europie boryka się z wysokimi kosztami ziemi i pracy, rosnącymi cenami nawozów i paliw oraz musi przestrzegać zasad WTO, co czyni je mało konkurencyjnym. Ponadto, istnieją trudności związane z ustaleniem wielkości emisji gazów cieplarnianych na poziomie poszczególnych gospodarstw, co stwarza bariery w efektywnym wdrożeniu systemu ETS. Należy też pamiętać, że choć systemy ETS są z zasady skuteczne w warunkach rynkowych, to jednak rolnictwo funkcjonuje w warunkach silnego interwencjonizmu, głównie za sprawą Wspólnej Polityki Rolnej, która wspiera dochody rolników dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego.
– wskazywał Robert Jeszke.
Jak podkreślali uczestnicy ramy dotyczące zrównoważonych systemów rolno-spożywczych wyznaczane przez Unię Europejską muszą być skuteczne i przejrzyste, aby zapobiegać nieuczciwym praktykom handlowym, gwarantować sprawiedliwe wynagrodzenie dla wszystkich podmiotów, a także sprawiedliwy podział kosztów i korzyści związanych z poprawą zrównoważenia w sektorze rolno-spożywczym. Potencjalnym ryzykiem, któremu należy przeciwdziałać w procesie przechodzenia na bardziej zrównoważone systemy rolno-spożywcze jest koncentracja nadmiernych kosztów i obciążeń w wyłącznie jednej z grup w łańcuchu żywnościowym – rolników czy samych konsumentów.
Kongres Odpowiedzialnego Kapitału jest częścią Kongresu Polskiego Kapitału służącego wymianie doświadczeń właścicieli i menedżerów polskich przedsiębiorstw. Bieżąca edycja odbywała się pod hasłem „Świat od nowa. Jak odpowiedzialnie podejść do globalnych i lokalnych wyzwań biznesowych, środowiskowych i społecznych”.