W październiku 2023 roku wzięliśmy udział w organizowanym przez Zakład Prawa Rolnego, Żywnościowego i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu seminarium poświęconym rolnictwu węglowemu.
W wydarzeniu udział wzięło 60 uczestników reprezentujących świat nauki, administracji lokalnej, rolników i studentów. Prezentacje eksperckie obejmowały aspekty prawne, organizacyjne i metodyczne, dotyczące zarówno oceny potencjału, jak i możliwych ograniczeń procesu sekwestracji węgla. Polskie Stowarzyszenie Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności reprezentował dr inż. Jerzy Próchnicki, Członek Zarządu Stowarzyszenia, który wygłosił prelekcję pt. „Praktyczne aspekty pracy z glebą decydujące na poziomie gospodarstwa o sukcesie w rolnictwie węglowym”.
Materia organiczna w glebach, składająca się ze zhumifikowanych, rozkładających się tkanek roślinnych i zwierzęcych oraz z żywych mikroorganizmów i makrofauny, zawiera ponad dwukrotnie więcej węgla, niż atmosfera. Gleby Ziemi sekwestrują ponad połowę węgla krążącego w cyklu węglowym. Jednak dotychczasowa praktyka rolnicza systematycznie faworyzuje florę bakteryjną, która nie jest wrażliwa na fungicydy, orkę, zasolenie nawozami i silnie mineralizuje młodą materię organiczną niszcząc substancje, które już nigdy nie będą przekształcone w humus. Pomimo wzrostu plonów biomasy roślin uprawnych i w sytuacji, gdy ekosystem uprawny jeszcze nigdy nie zwracał tak dużo materii organicznej do gleby jak obecnie, notujemy ciągły spadek poziomu materii organicznej w glebach rolnych, który trwa od 1950 roku.
– mówił w trakcie wystąpienia dr Jerzy Próchnicki.
Jak podkreślał – powodzenie rolnictwa węglowego, które opiera się na gromadzeniu węgla organicznego w glebie jest w istotnym stopniu uzależnione od poszanowania podstawowych glebowych procesów biologicznych. Dlatego bez odpowiedniej dbałości o potencjał wymienny kationów, stosowania właściwej uprawy gleby i roślin okrywowych, budowania mikrobiologii gleby wspierającej humifikację, warunki dla gromadzenia węgla w glebie będą teoretycznie spełnione, lecz w rzeczywistości nie będzie miało to miejsca. Dla podmiotów podejmujących te działania będzie to strata czasu i pieniędzy.
Jerzy Próchnicki wskazywał także na różnice i podobieństwa pomiędzy pojęciami odnoszącymi się do różnych modeli rolnictwa. Charakter rolnictwa zrównoważonego opiera się na działaniach ograniczających i eliminujących wpływ rolnictwa na środowisko przy zachowaniu opłacalności produkcji rolniczej i jej społecznej akceptacji. Rolnictwo zrównoważone zawiera elementy społeczne, prawne, ekonomiczne i organizacyjne. Natomiast rolnictwo regeneratywne nie zawiera elementów społecznych i koncentruje się na praktykach rolniczych prowadzących do odtworzenia cykli natury, poprawy żyzności gleb i stanu wód, zwiększenia bioróżnorodności oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Z kolei rolnictwo węglowe to biznesowy model rolnictwa regeneratywnego prowadzący do regeneracji gleby, wód, powietrza i bioróżnorodności, dając rolnikowi możliwość uzyskiwania korzyści finansowych z tych działań. Nie zawiera jednak elementów społecznych i prawnych.