9 listopada 2023 roku wzięliśmy udział w debacie będącej częścią XVIII Kongresu Obywatelskiego „Polska – nowe otwarcie”, której gościem był Komisarz UE ds. rolnictwa Janusz Wojciechowski. Rozmawialiśmy o tym, w jaki sposób zachować konkurencyjność europejskiego rolnictwa w perspektywie zielonej transformacji UE.
Uczestnikami debaty byli:
- Janusz Wojciechowski, Komisarz UE ds. rolnictwa
- Małgorzata Bojańczyk – Dyrektor Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności
- Bartosz Urbaniak, Szef Bankowości Agro BNP Paribas na Europę Środkowo-Wschodnią i Afrykę
- Miłosz Szymański, Redaktor podcastu „Głos Kongresu Obywatelskiego” (moderator).
Potrzebujemy stabilności dla rolników, przede wszystkim w wymiarze ekonomicznym, co oznacza gwarancję dochodów rolniczych oraz stabilności prawnej, która pozwoli rolnikom planować w dłuższej perspektywie. W obszarze zrównoważenia rolnictwo europejskie poczyniło w ostatnich latach duże postępy, między innymi za sprawą polityki Komisji, polegającej na stosowaniu zachęt, a nie kar w kwestii transformacji rolnictwa. Warto podkreślić, że polski Plan Strategiczny obejmuje takie właśnie rozwiązania, w postaci ekoschematów takich jak, np. rolnictwo węglowe czy dobrostan zwierząt. Polska jest liderem we wdrażaniu praktyk podnoszących dobrostan zwierząt, np. wolnych wybiegów, letnich wypasów, stosowania ściółki ze słomy czy zwiększaniu przestrzeni w budynkach dla zwierząt. W Polsce ponad 100 tys. gospodarstw rozpoczęło stosowanie tych praktyk.
– podkreślał w trakcie debaty Janusz Wojciechowski.
Komisarz Wojciechowski zwrócił uwagę, że wizja przyszłości rolnictwa w Europie po 2027 roku, do którego Komisja Europejska zaplanowała obecny etap rozwój tego sektora gospodarki wynikający z przyjętych przez państwa członkowskie planów strategicznych, powinna zawierać się w czterech głównych obszarach – bezpieczeństwie, stabilności, zrównoważeniu i solidarności (ang. 4S – Security, Stability, Sustainability, Solidarity). Przy czym, według Komisji Europejskiej, bezpieczeństwo należy traktować jako najważniejszą cechę, ponieważ rolnictwo przede wszystkim powinno żywić. Dlatego jednym z priorytetów dla unijnej administracji jest analizowanie wszelkich aktów prawnych pod kątem tego, w jaki sposób wpływają one na bezpieczeństwo żywnościowe w dłuższej perspektywie.
Rolnictwo musi przekształcić się w bardziej zrównoważony sektor. Jednak aby tak się stało, rolnictwo potrzebuje innowacji i szerszego wykorzystania nowych technologii. Oznacza to, że potrzebne jest wsparcie finansowe, ale także edukacja rolników i pomoc w transformacji, np. przez stosowanie okresów przejściowych przy zmianie na nowy model produkcji. To jednak nie wszystko, dlatego że rolnicy nie działają w oderwaniu od realiów rynkowych, ponieważ sami są dostawcami. Wdrażanie zrównoważenia produkcji żywności musi zatem wiązać się ze wspieraniem wszystkich uczestników łańcucha żywnościowego, w tym przetwórców i firm spożywczych oraz podejmowaniem działań skierowanych do konsumentów.
– mówiła Małgorzata Bojańczyk.
Banki finansują rolnictwo nawet w okresie 30-letnim. Oznacza to, że musimy przeprowadzić analizę gospodarstwa rolnego w wielu wymiarach. Jednym z nich jest sprawdzenie, czy rolnik podąża kursem wyznaczonym przez Komisję Europejską i Wspólną Politykę Rolną. Jeśli tak właśnie jest, to z perspektywy banku mamy większą pewność, że w perspektywie tych kilkudziesięciu lat, gospodarstwo spełniajcie te wymaga będzie dalej istnieć. Istotną rolę, w tym w jaki sposób rolnictwo jest finansowane odgrywa też krajowa i europejska polityka wsparcia finansowego dla rolnictwa, w tym środki przeznaczane na transformację w kierunku zrównoważenia.
– wskazywał Bartosz Urbaniak.
Debata XVIII Kongresu Obywatelskiego towarzyszyła wydaniu nowego numeru kwartalnika „Pomorski Thinkletter” pt. „Polskie rolnictwo u progu wielkiej transformacji” (PDF). Wydawcą kwartalnika jest Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. Więcej informacji o dostępne jest na stronie kongresu: kongresobywatelski.pl.