Dlaczego warto się certyfikować pod kątem zrównoważenia produkcji rolnej? Z czym wiąże się ten proces i jak go przeprowadzić? Rozmawiamy o tym z Aleksandrą Jeleń, Kierownikiem Działu Certyfikacji w SGS Polska Sp. z o. o.
Proszę opowiedzieć czym zajmuje się SGS?
SGS Polska jest jedną z największych jednostek certyfikujących zajmujących się inspekcjami, weryfikacją, badaniami oraz certyfikacją. W Polsce dysponujemy zespołem kilkudziesięciu wykwalifikowanych audytorów działających na terenie całego kraju. Należymy do światowej organizacji SGS posiadającej sieć ponad 2,6 tys. oddziałów i laboratoriów, w których zatrudniamy 93 tys. pracowników. W obszarze certyfikacji rolnej zajmujemy się certyfikacją takich standardów jak Farm Sustainability Assessment (FSA), GLOBALG.A.P., Rolnictwo Ekologiczne oraz Integrowana Produkcja. Wszystkie standardy mają na celu nadzór nad bezpieczeństwem żywności oraz zrównoważoną produkcją płodów rolnych, a każda z nich potwierdza odpowiednie zarządzanie gospodarstwem oraz środowiskiem naturalnym.
W jaki sposób wiedza i doświadczenie z innych rynków pomaga Wam w Polsce?
SGS jest jednostką działającą na całym świecie, kompleksowo obsługującą bardzo zróżnicowanych klientów. Obejmuje to usługi wszelkiego rodzaju certyfikacji oraz badań, których mogą potrzebować nasi klienci do celów biznesowych. Daje nam to bardzo szerokie rozeznanie na temat tego, co aktualnie dzieje się w sektorze rolno-spożywczym oraz jakie są bieżące wyzwania branży i samych rolników. Z punktu widzenia klienta, współpraca polskiego oddziału w ramach naszej sieci daje nam przede wszystkim możliwość szybszego obsłużenia klientów dzięki międzynarodowym akredytacjom na część standardów. Międzynarodowa akredytacja umożliwia nam przeprowadzenie certyfikacji dla globalnych firm funkcjonujących w wielu państwach. Takie rozwiązanie biznesowe pozwala nam oferować klientom audyt w ich ojczystym języku.
Dodatkowo współpraca z audytorami z różnych państw daje nam możliwość uzyskiwania wiedzy na temat wymagań w poszczególnych krajach. Dzięki temu łatwiej przychodzi nam przeprowadzać audyty zagranicą, jeśli klient tego potrzebuje. Oczywiście podczas zagranicznych audytów zawsze wyzwaniem jest zmierzenie się z wymaganiami prawnymi w zakresie bezpieczeństwa żywności obowiązującymi w danym państwie. Różnią się one także na terenie samej Unii Europejskiej. W przypadku audytów z sektora rolnego zawsze musimy brać pod uwagę to, że każde państwo ma dopuszczone inne środki ochrony roślin na daną uprawę dlatego w każdym przypadku musimy korzystać z odpowiednich baz danych aby zweryfikować otrzymane na audycie informacje.
Czym jest certyfikacja rolnictwa zrównoważonego?
Certyfikacja zrównoważonego rolnictwa FSA (Farm Sustainability Assessement) wspiera firmy zajmujące się produkcją żywności i napojów oraz rolników w całym łańcuchu wartości, mając na celu stopniowe przechodzenie do zrównoważonej produkcji wyrobów rolnych. Certyfikacja FSA zwiększa zrównoważenie produkcji w całym łańcuchu dostaw i poprawia długoterminowe perspektywy gospodarcze.
Proces certyfikacji rozpoczyna się od zgłoszenia się do jednostki certyfikującej. Przygotowanie do certyfikacji polega na zapoznaniu się z checklistą przygotowaną przez SAI, której będzie używał audytor, oraz przeprowadzeniu samooceny gospodarstwa. Po dokonaniu samooceny należy przygotować brakujące dokumenty, dzięki czemu nie będzie problemów z uzyskaniem certyfikatu. Po przeprowadzeniu audytu producent otrzymuje 28 dni na zamknięcie niezgodności, jeśli takie się pojawiły. Następnie jednostka ma kolejne 28 dni na zweryfikowanie dokumentacji oraz podjęcie decyzji o certyfikacji. Certyfikacja musi być odnawiana corocznie. Koszty certyfikacji mieszczą się w przedziale 3-5 tys. zł netto, w zależności od wybranego rodzaju certyfikacji. W perspektywie czasu producent zauważa korzyści płynące z prowadzenia systemu i uzyskania certyfikatu. Odpowiednie zarządzanie gospodarstwem, stosowanie środków ochrony roślin oraz nawozów w sposób racjonalny obniża koszty produkcji, a sam certyfikat zwiększa konkurencyjność gospodarstwa w oczach przetwórców żywności.
Czy zajmujecie się przygotowaniem gospodarstwa do certyfikacji?
SGS posiada akredytacje na prowadzone usługi i tak jak inne jednostki certyfikujące nie może przygotowywać gospodarstw do certyfikacji. Gwarantuje to zachowanie bezstronności oraz zapobiega możliwości wystąpienia konfliktu interesów. Jednak na prośbę każdego klienta możemy wskazać firmy, które wspierają gospodarstwa w tym procesie. Są to sprawdzone podmioty, na których pracy się nie zawiedliśmy i możemy polecić je zainteresowanym taką usługą gospodarstwom.
Czym różni się certyfikacja rolnictwa zrównoważonego od innych certyfikacji?
Podstawową cechą odróżniającą certyfikację zrównoważonego rolnictwa od innych certyfikacji jest jej długofalowy wpływ na gospodarstwo. Pozostałe certyfikacje w większości potwierdzają bezpieczeństwo żywności wyprodukowanej w danym sezonie wegetacyjnym. Certyfikacja rolnictwa zrównoważonego opiera się na budowaniu planu na kolejne lata, który wpływa na całe gospodarstwo oraz optymalizuje zużycie nawozów i środków ochrony roślin, a tym samym wpływa na optymalizację kosztów produkcji.
Z kolei certyfikacja GLOBALG.A.P. jest certyfikacją produktową, a certyfikat wystawiany jest na konkretną roślinę uprawną, która została zgłoszona do certyfikacji. Jednak GLOBALG.A.P. w porozumieniu z Platformą SAI stworzył dodatkowy moduł FSA, co pozwala na dodatkową ocenę aspektów odpowiedzialności społecznej, sposobu zarządzania oraz stabilizacji finansowej gospodarstwa, których nie ocenia podstawowa lista kontrolna GLOBALG.A.P. Istnieje zatem możliwość jednoczesnej certyfikacji GLOBALG.A.P. z FSA. W takim przypadku gospodarstwo otrzyma dwa certyfikaty potwierdzające spełnienie wymagań obydwu standardów.
Integrowana Produkcja jest polskim systemem certyfikacji nadzorowanym przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Produkty poddawane są ścisłej kontroli pod kątem pozostałości środków ochrony roślin oraz nawozów. Podstawą systemu są prawidłowo dobrane elementy, takie jak poprawny płodozmian, agrotechnika, racjonalne stosowanie środków ochrony roślin i nawożenie.
W przypadku produkcji zwierzęcej dominują standardy własne firm przetwórczych, ale równolegle także stowarzyszenia branżowe zajmują się opracowywaniem możliwie skutecznych metodyk zrównoważonej hodowli zwierząt, np. Global Roundtable for Sustainable Beef czy European Roundtable for Beef Sustainability. Jednocześnie dostępne są systemy skupiające się na dobrostanie z coraz mocniej akcentowanymi elementami zrównoważonej produkcji, jak choćby standardy Animal Welfare Approved czy Red Tractor.
Jakie są Waszym zdaniem główne bariery w upowszechnianiu się certyfikacji zrównoważonej produkcji rolnej w Polsce?
Certyfikacje gospodarstw rolnych są coraz bardziej popularne na rynku produkcji żywności, ponieważ wzrasta świadomość konsumentów. W swoich wyborach coraz częściej zwracają oni uwagę zarówno na bezpieczeństwo żywności jak i wpływ procesu jej produkcji na środowisko naturalne. Dlatego zainteresowanie certyfikacją stopniowo rośnie. Wynika to jednak na razie z wymagań przetwórców żywności oraz sieci handlowych chcących poprawić swoją pozycję konkurencyjną zaspokajając zmieniające się oczekiwania Polaków. Natomiast świadomość tego, że certyfikacja przekłada się także na optymalizację funkcjonowania samego gospodarstwa w zakresie finansowym jest jeszcze niska. Producenci nie mają też wiedzy w jaki sposób zrównoważone rolnictwo może wpłynąć na działalność całego gospodarstwa. Jest to jedna z podstawowych barier wpływających na zainteresowanie certyfikatami wśród polskich rolników. Dlatego postanowiliśmy wspierać działania Polskiego Stowarzyszenia Rolnictwa Zrównoważonego „ASAP” i zostać aktywnym członkiem organizacji. Pozwala nam to na wymianę know-how z innymi członkami w całym łańcuchu odpowiedzialności za żywność, a tym samym lepiej docierać z tą wiedzą do samych rolników.
Dziękujemy za rozmowę!