Stosowanie preparatów biologicznych w produkcji rolnej nie jest jeszcze powszechne, ale może okazać się niezbędne w obliczu zmian klimatu, w tym wdrażaniu zasad Europejskiego Zielonego Ładu. O tym jaka jest ich rola i przyszłość rozmawiamy z dr inż. Januszem Mazurkiem – dyrektorem ds. badań i rozwoju w firmie Bio-Lider.
Co to są biopreparaty i jaka jest ich rola w produkcji żywności?
Pod pojęciem „biopreparaty” należy rozumieć wszelkie produkty, których aktywność wiąże się z wykorzystaniem organizmów lub związków naturalnie występujących w przyrodzie. W przypadku naszych preparatów są to przede wszystkim specjalnie przygotowane i dobrane kolonie żywych bakterii, które pozyskujemy ze środowiska. Oferujemy również środek oparty na naturalnie występujących w roślinie fenolanach.
Stosowanie produktów bakteryjnych ma bardzo szerokie zastosowanie:
- wspomaga przywracanie równowagi mikrobiologicznej gleby dzięki optymalnemu doborowi składu szczepów różnych gatunków bakterii;
- przyspiesza proces mineralizacji, który umożliwia zwiększenie dostępności składników pokarmowych powstałych w wyniku rozkładu masy organicznej – w ten sposób można ograniczyć konieczność stosowania wysokich dawek nawozów mineralnych.
- wykorzystuje zdolności niektórych mikroorganizmów do rozkładu trudno degradowalnych składników roślinnych jak ligniny, celulozy i hemicelulozy aktywizuje proces próchnicowania, co utrzymuje w glebie odpowiednie stosunki powietrzno-wodne, zwiększa przyswajalność składników pokarmowych, utrzymuje w glebie wilgoć, zapobiega procesom nadmiernego ugniatania gleby oraz zabezpiecza rośliny przed wpływem niekorzystnych stresów dla roślin uprawnych.
- zawarte w biopreparatach bakterie pozwalają również utrzymać poprawną strukturę gruzełkowatą gleby.
Biopreparaty uczestniczą zatem w wielu najbardziej istotnych procesach związanych z szeroko pojętą żyznością gleby. Jednak aby było to możliwe, konieczne jest posiadanie odpowiedniej technologii gwarantującej uzyskanie wysokiej koncentracji bakterii. Dlatego ich namnażanie odbywa się w komputerowo sterowanych bioreaktorach, co zapewnia pełną kontrolę nad procesem ich powstawania.
Jakie rodzaje preparatów biologicznych oferujecie i dla kogo są przeznaczone?
Oferujemy rozwiązania dla gleby, roślin i probiotyki dla zwierząt. Nasze produkty są wykorzystywane w produkcji rolniczej, w ogrodnictwie, hodowli zwierząt a także w ogrodach przydomowych czy zieleni miejskiej. Bio-lider dostarcza preparaty do wspomagania życia biologicznego gleby, środki przeznaczone do higienizacji systemu korzeniowego roślin czy preparaty bakteryjne stosowane nalistnie, których zadaniem jest przywracanie naturalnej mikroflory na powierzchni roślin. Posiadamy w sprzedaży także preparat do wspomagania sporządzania kiszonek oraz środek do ograniczania rozwoju glonów i sinic w zbiornikach wodnych. Produkujemy też zaprawy mikrobiologiczne.
Jak powstają biopreparaty?
Nasze biopreparaty pochodzą z jednego z najnowocześniejszych laboratoriów przemysłowych w Polsce, które znajduje się w naszej siostrzanej firmie Bio-Gen. Jesteśmy jednym z pionierów w komercyjnym zastosowaniu biopreparatów – wykorzystywana przez nas technologia jest rozwijana od niemal 30 lat, a nasze produkty są sprzedawanie na całym świecie. Jest to możliwe dzięki odpowiedniemu wyposażeniu laboratorium, co pozwala nie tylko na prowadzenie samych badań nad mikroorganizmami, ale również umożliwia ich wyprodukowanie w odpowiednio dużych ilościach, o wysokiej koncentracji i jednocześnie bardzo wysokiej czystości, co stanowi podstawowy czynnik ich skuteczności.
Jakie są podstawowe korzyści dla rolników ze stosowania biopreparatów?
Przede wszystkim biopreparaty pomagają przywrócić zaburzoną równowagę mikrobiologiczną w glebie, która jest wynikiem intensyfikacji produkcji rolniczej. W ten sposób, przynajmniej w części, przywracane są naturalne zdolności gleby do efektywnego odżywiania roślin. Z uwagi na stymulujące właściwości bakterii przez ich wpływ na gospodarkę hormonalną poprawiana jest także zdolność roślin do rozbudowy silnego systemu korzeniowego, co pozwala na lepsze gospodarowanie wodą. Wreszcie biopreparaty ułatwiają roślinom przezwyciężanie stresu wynikającego z działania niekorzystnych czynników środowiska, które siłą rzeczy towarzyszą obecnie każdej produkcji rolniczej. W ten sposób rośliny stają się odporniejsze na stres wywoływany zarówno przez suszę jak i nadmiar wody, nadmierne ubicie gleby, zanieczyszczenie syntetycznymi związkami organicznymi czy wreszcie porażeniu roślin przez choroby i szkodniki.
Najważniejszym efektem stosowania naszych produktów, który na pewno interesuje rolnika, jest wzrost wielkości i jakości plonu. I to jest to, co w pierwszej kolejności przekonuje wielu naszych klientów. Oczywiście, tak jak w przypadku każdego innowacyjnego rozwiązania, potrzeba czasu i edukacji, aby przekonać klientów do stosowania biopreparatów. Tym bardziej cieszymy się, że dzięki współpracy z PROCAM, który jest naszym dystrybutorem, docieramy do coraz większej ilości osób – realizujemy wspólne kampanie edukujące branżę rolno-spożywczą. Prowadzimy też szeroko zakrojone testy.
Czy włączenie do produkcji rolnej preparatów biologicznych ułatwia rolnikom realizację założeń Europejskiego Zielonego Ładu?
Konieczność utrzymania wysokiego poziomu plonowania, tym razem jednak już bez zwiększenia jednostkowego zużycia nawozów w przeliczeniu na hektar pola, stanowi jedną z podstawowych przesłanek służących wdrażaniu koncepcji Zielonego Ładu. Należy więc znaleźć zdrowy rozsądek, który pozwala chociażby na zwiększenie efektywności stosowanych nawozów. Nasze produkty wpisują się w tą strategię. Przez wiele lat system produkcji rolnej funkcjonował przecież właściwie z pominięciem roli mikroorganizmów, ich wpływu na przemiany składników pokarmowych, wspomaganie procesów tworzenia struktury gruzełkowatej czy humifikacji a nawet zdrowotności. Intensyfikacja rolnictwa, w dużej mierze związana chociażby z uprawą orkową, brakiem właściwego płodozmianu jak również wieloletnim stosowaniem nawozów i środków ochrony roślin doprowadziła do silnego zubożenia gleb we właściwą ilość i dostępność bakterii. Przez lata udawało się utrzymać produktywność głównie poprzez intensyfikację nawożenia mineralnego. Wspomaganie nowoczesnego rolnictwa poprzez zastosowanie preparatów bakteryjnych stanowi więc konieczność, bez której trudno wyobrazić sobie rozwój produkcji roślinnej. Bardzo dobrym tego przykładem jest AzotoPOWER. Jest to preparat bakteryjny, stworzony w oparciu o unikatowy proces namnażania bakterii, w skład którego wchodzą wolnożyjące izolaty bakterii z rodzajów Azotobacter i Arthrobacter, które posiadają zdolność wiązania azotu atmosferycznego.Biologiczne wiązanie N polega na przekształcaniu azotu atmosferycznego, który jest gazem bardzo słabo reaktywnym, w amoniak pobierany przez rośliny w postaci jonu amonowego, bądź przekształcany przez inne grupy bakterii do łatwo dostępnej dla roślin formy azotanowej. Bakterie te nie dość, że efektywnie wiążą azot atmosferyczny, to również korzystnie oddziałują na inne grupy bakterii prowadzące procesy przemiany azotu organicznego pojawiającego się wraz z rozkładem białek bakteryjnych. W ten sposób istnieje więc możliwość przynajmniej częściowego ograniczenia nawożenia mineralnego przy utrzymaniu plonowania na opłacalnym ekonomicznym poziomie. Zwiększenie efektywności nawożenia to wreszcie redukcja emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. I nie mówimy tu o ich wyeliminowaniu, bo gospodarki w tej chwili na to nie stać, tylko na ograniczeniu ich nadmiernego zużycia. W takim ujęciu nasze badania nad optymalizacją nawożenia poprzez zwiększenie aktywności biologicznej bardzo silnie wpisują się w takie działania.
Kolejny kierunek działań związanych z wprowadzaniem Zielonego Ładu jest, aż nadto oczywisty w kontekście tego czym jako Bio-Lider się zajmujemy, czyli przeciwdziałaniu utracie różnorodności biologicznej i zmniejszeniu poziomu zanieczyszczeń. W tym ujęciu należy pamiętać, że bakterie do swojego rozwoju wykorzystują bardzo różnorodne związki węgla. Do nich zaliczamy chociażby związki ropopochodne, oleje ale także wszelkiego rodzaju pestycydy organiczne. Im większa aktywność mikrobiologiczna tym, w określonych warunkach, szybszy ich rozkład, a tym samym zmniejszenie pozostałości w produktach przeznaczonych do spożycia. Jest to naprawdę jeden z ciekawszych i bardzo obiecujących kierunków prac nad mikroorganizmami.
Czy stosowanie biopreparatów stanowi element wyróżniający na rynku?
Z całą pewnością świadomość stosowania biopreparatów z roku na rok sukcesywnie wzrasta. Z jednej strony jest to świadomość wynikająca z osobistych przekonań, ale również z coraz większej wiedzy naukowej na ich temat. Dlatego uczelnie jak inne instytucje naukowe są żywo zainteresowane wiedzą o stosowaniu preparatów biologicznych. W oczywisty sposób, wraz z wzrastającą świadomością konsumentów, także sieci handlowe włączają się w promowanie zdrowej żywności a to nieodłącznie wiąże się z koniecznością ustalania standardów jej produkcji. I tu preparaty biologiczne stają się wręcz nieodzownym jej komponentem. Zwłaszcza w zakresie działań ograniczających stosowanie pestycydów i takiego sposobu produkcji, który pozwalając minimalizować ich użycie jednocześnie minimalizuje pozostałości w żywności.
Jak stosowanie preparatów biologicznych i rozwój biotechnologii wspierają rolnictwo zrównoważone?
Stosowanie biopreparatów pozwala na poprawę różnorodności biologicznej oraz dążenie do gospodarki o obiegu zamkniętym. I to właśnie ten ostatni element będzie szczególnie trudny do realizacji ponieważ wymaga niejako zredefiniowania sposobu w jaki producenci będą gospodarować glebą. I w tym miejscu jak najbardziej stosowanie biopreparatów chociażby w kontekście ich zdolności do mineralizacji, czyli powrotu składników pokarmowych do obiegu, doskonale się w tą koncepcję wpisuje.
Dziękujemy za rozmowę!
Tekst powstał we współpracy z firmą Bio-Lider, która jest członkiem naszego Stowarzyszenia.