Jednym z najbardziej optymalnych terminów wapnowania gleby w polskich warunkach klimatycznych jest okres pożniwny. Ściernisko, na którym nic nie rośnie, zwykle także suche, umożliwia wjechanie na pole ciężkim siewnikiem bez ryzyka naruszenia struktury gleby i tworzenia się kolein oraz zniszczenia upraw.
Jest to również moment umożliwiający odpowiednie wymieszanie nawozu z glebą. Następuje to po raz pierwszy poprzez uprawki pożniwne, a po raz drugi orką siewną lub zimową (w uprawie płużnej). Termin pożniwny spełnia dwa ważne warunki skutecznego wapnowania – zapewnia odpowiednie wymieszanie wapna z glebą oraz daje czas na przereagowanie wapna z kwasami glebowymi i zmianę pH oraz właściwości gleby przed siewem.
Jednak zastosowanie tych zabiegów nie zawsze jest możliwe. Najczęściej natłok innych prac spowodowany żniwami uniemożliwia przeprowadzanie wapnowania. Brak zamówionego z wyprzedzeniem wapna także może stanowić barierę dla przeprowadzenia prac. Na przeszkodzie może stanąć też opóźniony termin żniw zachodzący na okres siewu czy niesprzyjające warunki pogodowe. Jeśli opady i duża wilgotność gleby, czy obciążenie gospodarstwa innymi pracami nie pozwalają na przeprowadzanie wapnowania jesienią, wówczas pozostaje do wykorzystania okres zimowy.
Wapnowanie zimowe
Do przewag wapnowania zimowego należą następujące czynniki:
- Mniejsze obciążenie pracami, zapewniające więcej czasu na przeprowadzenie wysiewu.
- Zamarznięta gleba umożliwia wjechanie na pole bez ryzyka zniszczenia struktury gleby.
- Odstęp czasowy pomiędzy wapnowaniem a wiosennymi uprawkami, a następnie siewem, sprzyja przereagowaniu wapna w glebie.
- Wysoka wilgotność i niskie temperatury wpływają korzystnie na rozkład wapna, a w rezultacie poprawiają odczyn gleby.
- Opady i optymalne temperatury umożliwiają przemieszczenie się wapna w głąb gleby na kilka centymetrów.
O czym należy pamiętać, przeprowadzając wapnowanie w okresie zimowym?
- Do wjazdu na pole najlepiej wykorzystać sprzyjające warunki pogodowe. Najlepiej w okresach niskich temperatur – podczas mrozów i przymrozków porannych.
- Zastosowanie wapna naturalnego (węglanowe z magnezem lub bez). Należy upewnić się z czy stosowane produkty są odpowiednie do wapnowania zimowego.
- Nie należy nawozić gleb zamarzniętych powyżej 30 cm.
- Nie należy stosować wapna na pola zalane oraz pola z grubą pokrywą śnieżną.
- Zastosowanie wapna zimą nie jest wskazane na terenach o dużych skłonach. Wiąże się to z ryzykiem spłukania wapna w dół stoku.
- Najlepsze efekty osiągane są w uprawach jarych.
- Na uprawach ozimych oraz użytkach zielonych należy stosować się do zasady obniżonej dawki (maksymalnie 1,5 t/ha). W przypadku wapnowania pogłównego najlepiej sprawdzi się wapno granulowane.
- W okresie zimowym można stosować wapno na mieszanki poplonowe (międzyplony).
Korzyści wapnowania zimowego
Wapnowanie jako logistycznie wymagający zabieg może być wykonany w okresie mniejszego natężenia prac – czyli właśnie zimą. Ponadto wysiew wapna na zamarzniętą glebę ogranicza negatywny wpływ sprzętu na strukturę gleby. Wcześniejsze zastosowanie wapna pod rośliny jare pozwala na poprawę odczynu gleby i jej właściwości przed siewem. Dodatkowo wykorzystanie wilgotności i niskich temperatur poprawia rozkład i wymieszanie wapna z glebą, co skutkuje większą efektywnością.
Należy jednak pamiętać, że zbyt ciepła zima może ograniczyć możliwość wjechania na pole. Z kolei zbyt niskie temperatury mogą doprowadzić do zamarznięcia wapna (nie dotyczy to jednak wapna granulowanego, które nie zawiera wody). Zimą brak jest także możliwości wymieszania po wysiewie, co może obniżyć efektywność w stosunku do zastosowania pożniwnego.
Wapnowanie zimowe jest stosowane z powodzeniem jako podstawowy sezon wapnowania na północy Europy. W Finlandii gdzie, ze względu na krótki okres wegetacyjny oraz bardzo niskie zimowe temperatury, uprawia się głownie rośliny jare – główny sezon wapnowania przypada na okres od stycznia do lutego. W okresie zimowym rolnicy dokonują tam ponad 70% rocznych zakupów wapna rolniczego.
Tekst powstał we współpracy z firmą Nordkalk.