Komisja Europejska przesłała do Parlamentu i Rady UE komunikat określający przyszłe zasady emisji dwutlenku węgla oraz określiła preferowane rozwiązania w zakresie opłat za emisję przemysłową i rolniczą oraz zasady pochłaniania emisji w glebie i biomasie.
W celu osiągnięcia neutralności klimatycznej w całej gospodarce emisje gazów cieplarnianych należy zrównoważyć z ich pochłanianiem najpóźniej do 2050 r. Komisja wskazuje, że osiągniecie tego celu będzie możliwe przez trzy kluczowe działania:
- Drastyczne ograniczenie zależności od węgla np. przez zwiększenie efektywności budynków, środków transportu i przemysłu, zmniejszenie zużycia surowca pierwotnego, przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, jak również zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.
- Odzyskiwanie węgla z odpadów, zrównoważonych źródeł biomasy lub bezpośrednio z atmosfery, aby wykorzystywać go zamiast węgla kopalnego w sektorach gospodarki, które pozostaną zależne od węgla.
- Usuwanie dwutlenku węgla za pomocą rozwiązań, które pozwalają na wychwytywanie CO2 z atmosfery i składowanie go przez długi czas – w ekosystemach dzięki metodom ochrony przyrody i uprawach pochłaniających dwutlenek węgla przez glebę lub inne formy przechowywania.
Komisja podkreśla, że wdrożenie zrównoważonego obiegu węgla w gospodarce i ekosystemach będzie stanowiło długoterminowe przedsięwzięcie. Jednocześnie wskazuje konkretne działania krótkoterminowe takie jak zwiększanie skali upraw rolniczych pochłaniających dwutlenek węgla przez glebę. Stanowić ma to model biznesowy zachęcający do zwiększenia sekwestracji dwutlenku węgla i promocję nowego przemysłowego łańcucha wartości umożliwiającego zrównoważone wychwytywanie, recykling, transport i składowanie węgla.
Celem wdrożenia nowych zasad jest zwiększenie ilości dwutlenku węgla wychwytywanego i składowanego przez rośliny i glebę. Obecnie jedynie lasy – na poziomie UE – pochłaniają dwutlenek węgla netto w ujęciu rocznym. Wszelkie inne wykorzystania gruntów, jak np. uprawy, użytki zielone, tereny podmokłe i tereny zamieszkałe odpowiadają ze emisje netto. W związku z powyższym Komisja złożyła wniosek dotyczący zmiany istniejących rozporządzeń i wnioskuje o ustanowienie unijnego celu zakładającego roczne pochłanianie netto wynoszące 310 Mt ekwiwalentu CO2 do 2030 r. (co odpowiada poziomowi z 2013 r.). Limity zostaną ustalone oddzielnie dla każdego państwa członkowskiego.
Uprawa pochłaniająca dwutlenek węgla przez glebę jako model biznesowy
Komisja definiuje takie uprawy jako zrównoważony model biznesowy, w którym nagradza się zarządców za wdrażanie takich praktyk gospodarowania gruntami, które prowadzą do zwiększenia sekwestracji dwutlenku węgla w biomasie, martwej materii organicznej i glebie przez zwiększenie wychwytywania dwutlenku węgla lub ograniczenie uwalniania dwutlenku węgla do atmosfery. Warunkiem koniecznym jest poszanowanie zasad ekologicznych sprzyjających różnorodności biologicznej.
Wsparcie UE obejmie m.in. zachęty finansowe, które będą pochodzić ze źródeł publicznych i prywatnych, a ich celem ma być nagradzanie rolników albo za stosowane przez nich praktyki zwiększające składowanie dwutlenku węgla z atmosfery, albo za faktyczną ilość sekwestrowanego dwutlenku węgla. Uprawy sprzyjające pochłanianiu węgla przez glebę będą produktem mierzonym w jednostkach pochłoniętego CO2, który właściciele gruntów będą mogli sprzedawać obok tradycyjnych produktów takich jak żywność czy biomasa. Kupującymi te jednostki będą firmy i podmioty z sektora rolno-spożywczego, które chcą zmniejszyć swój ślad węglowy w swoich łańcuchach wartości.
To szczególnie ważne w kontekście promowania i budowania przewagi konkurencyjnej gospodarstw wdrażających zrównoważony model rolnictwa, którego elementem jest produkcja charakteryzująca się niskim śladem węglowym. Uprawa sprzyjająca pochłanianiu dwutlenku węgla przez glebę będzie stanowić nowe źródło dochodu dla takich gospodarstw. Ponadto praktyki te przynoszą dodatkowe korzyści przez wzrost żyzności gleby, zwiększanie jej odporności na jałowienie czy poprawę różnorodności biologicznej.
Praktyki – uprawy sprzyjające pochłanianiu dwutlenku węgla przez glebę
Komisja wymienia poniższe przykłady praktyk pozwalających na zwiększenie sekwestracji dwutlenku węgla:
- zalesianie i ponowne zalesianie, udoskonalona zrównoważona gospodarka leśna uwzględniająca praktyki przyjazne dla różnorodności biologicznej i dostosowanie lasów do zmiany klimatu,
- system rolno-leśny i inne formy rolnictwa mieszanego łączące roślinność drzewiastą (drzewa lub krzewy) z systemami produkcji roślinnej lub zwierzęcej na tych samych gruntach,
- stosowanie międzyplonów, upraw okrywowych, upraw konserwujących i poprawa cech krajobrazu: ochrona gleb, ograniczenie utraty gleby wskutek erozji i zwiększenie zawartości węgla organicznego w glebie na zdegradowanych gruntach ornych,
- ukierunkowane przekształcanie gruntów uprawnych w grunty ugorowane lub obszarów odłogowanych w trwałe użytki zielone,
- odtwarzanie torfowisk i terenów podmokłych, które pozwala ograniczyć utlenianie istniejących zasobów węgla i zwiększa potencjał sekwestracji dwutlenku węgla.
Następnym etapem wdrażania zasad pochłaniania i obrotu jednostkami jest powołanie grupy ekspertów ds. upraw sprzyjających pochłanianiu dwutlenku węgla przez glebę, na forum której państwa członkowskie będą wymieniać swoje doświadczenia w celu wymiany i ustanowienia najlepszych praktyk w tym zakresie.
Pełna treść komunikatu dostępna jest na tej stronie.