O wyzwaniach, innowacyjności oraz teraźniejszości i przyszłości rolnictwa rozmawiamy z Andrejem Sarnatskym – Country Managerem Agricultural Solutions w BASF Polska.
BASF działa na wielu rynkach europejskich, czy może Pan powiedzieć czy i w jaki sposób polski rynek rolny różni się od innych rynków europejskich?
Moim zdaniem, pod pewnymi względami, rynek polski nie różni się aż tak istotnie od innych rynków europejskich. Wszyscy rolnicy w Europie mierzą się z bardzo podobnymi wyzwaniami oraz oczekiwaniami konsumentów. Oczywiście są też aspekty, które są odmienne. Myślę tutaj głównie o bardzo dużym zróżnicowaniu upraw w Polsce. Na polskich polach spotkamy nie tylko zboża, rzepak i kukurydzę, ale też buraki cukrowe, ziemniaki i wiele różnych gatunków warzyw. Bardzo specyficzne dla Polski są uprawy sadownicze, zwłaszcza owoców miękkich, takich jak maliny, truskawki czy też borówki. Należy też pamiętać, że Polska jest największym producentem jabłek w Europie.
Drugi obszar, który wyróżnia polskie rolnictwo, to duże zróżnicowanie struktury gospodarstw. Z jednej strony jest to duże wyzwanie, ale z drugiej – stanowi o bogactwie i bioróżnorodności. Polska to nie jest kraj jednej czy kilku wiodących upraw, mamy tu do czynienia z dużym zróżnicowaniem w tym zakresie.
Kolejną rzeczą, która odróżnia Polskę od większości krajów europejskich, są stosunkowo słaba jakość gleby oraz bardzo trudne warunki meteorologiczne. Niski poziom opadów, częste susze czy przymrozki to dodatkowe czynniki powodujące, że gospodarowanie jest dużym wyzwaniem. Uważam, że Polska potrafiła się jednak dostosować do tych warunków. Trudności udało się przekuć w sukces. Produkowane np. warzywa są znane nie tylko w Polsce, ale także poza nią. Jabłka czy borówki docierają do bardzo odległych krajów i cieszą się tam uznaniem. Nawet na rynku zbóż Polska stała się eksporterem. Polscy rolnicy uczą się i bez obaw wprowadzają nowe gatunki, takie jak soja czy słonecznik.
W jaki sposób rolnicy mogą dostosować do tych specyficznych dla Polski wyzwań? Jaka rolę odgrywają tutaj innowacje w ochronie roślin? Może Pan podać jakieś przykłady wdrażanych przez BASF nowatorskich rozwiązań?
Najważniejszym warunkiem prowadzenia efektywnej ochrony jest dobre poznanie swojego gospodarstwa i pola, a także wiedza o tym, jakie potencjalne gatunki chwastów, patogenów grzybowych oraz szkodników mogą wystąpić w uprawach. Konieczne jest poznanie specyfiki uprawy danego gatunku i odmiany oraz jej wrażliwości na różnego rodzaju zagrożenia. Dobrze znając warunki w swoim gospodarstwie i będąc świadomym wyzwań, można dobierać takie sposoby ochrony i produkty, które będą najbardziej efektywne. W przypadku środków ochrony roślin najistotniejszym elementem wpływającym na ich wybór jest skuteczność i niezawodność. Dodatkowym czynnikiem, na który rolnicy zwracają uwagę, jest koszt stosowania. W dzisiejszych czasach szukają oni produktów o najlepszym stosunku skuteczności do ceny.
Aktualnie w Polsce w porównaniu do krajów zachodnioeuropejskich poziom ochrony upraw jest istotnie niższy. Stosujemy mniej środków ochrony roślin w porównaniu z innymi państwami. Niemniej jednak jesteśmy krajem bardzo otwartym na innowacje, także jeśli chodzi o środki ochrony roślin. Rolnicy chętnie sięgają po nowe rozwiązania, które pozytywnie wpływają na efektywność produkcji rolnej. Biorąc to pod uwagę, myślę, że możemy być dumni, że w tym roku wprowadziliśmy aż cztery nowe produkty: dwa do ochrony zbóż: Revyflex® Plus oraz Daxur®, a także dwa do ochrony rzepaku: Architect® oraz Pictor® Revy. Nie możemy też zapomnieć o naszym portfolio produktów biologicznych. W tym roku Serifel® uzyskał rejestrację w wielu nowych gatunkach upraw warzywniczych.
Czym jest zrównoważona ochrona upraw? Może Pan powiedzieć coś więcej na temat zrównoważenia rolnictwa z punktu widzenia ochrony upraw? Czy BASF oferuje rozwiązania wspierające zrównoważone rolnictwo?
Gospodarstwa rolne prowadzone w modelu rolnictwa zrównoważonego jakkolwiek korzystają z naturalnych metod ochrony upraw, to także wykorzystują preparaty chemiczne np. zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin, często z wykorzystaniem narzędzi rolnictwa precyzyjnego. Jest to kompromis, który odpowiada na globalne wyzwania związane z koniecznością zwiększonej produkcji żywności, a z drugiej strony jest nastawiony na ochronę gleby, wody i powietrza oraz troskę o pozostałe zasoby środowiska naturalnego i przeciwdziałanie zmianom klimatu.
W BASF każdego dnia pracujemy nad wspieraniem rolnictwa w zmniejszaniu wpływu na środowisko, poprawie efektywności gospodarstw czy np. sekwestracji węgla w glebie. Dzięki naszemu portfolio produktów, technologii i usług chcemy mieć pozytywny wpływ na zmiany w rolnictwie, przemysł rolno-spożywczy, a ostatecznie na społeczeństwo. Aby pomóc rolnikom znaleźć równowagę, skupiamy się przede wszystkim na rozwoju naszych technologii. Mam tutaj na myśli np. wprowadzenie na rynek polski produktów opartych na nowoczesnej substancji czynnej o nazwie Revysol®, które pomagają uzyskać wyższe i zdrowsze plony, niezależnie od warunków pogodowych przy znacznie mniejszym obciążeniu dla środowiska naturalnego.
Kolejnym przykładem naszych działań jest oferta nasion rzepaku, które są bardziej odporne na stres i choroby grzybowe, osiągając jednocześnie bardzo wysokie plonowanie. Dlatego od kilku lat w naszym portfolio znajdują się odmiany rzepaku InVigor®, a w nadchodzącym sezonie oferujemy kolejną z odmian InVigor 2050, która w doświadczeniach rejestrowych 2022-2023 osiągnęła plony wyższe o 10-13% w stosunku do wzorca. Ponadto cechuje ją wysoki i stabilny plon nasion i tłuszczu, mocny „pakiet zdrowotny”, podwyższona odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion i ponadprzeciętna zimotrwałość. Wszystkie wymienione cechy ułatwiają prowadzenie gospodarstw w modelu zrównoważonego rolnictwa.
Jaki wpływ na sektor środków ochrony roślin mają założenia Europejskiego Zielonego Ładu?
Przed rolnictwem stoi mnóstwo wyzwań w zakresie produkcji rolnej: kurczące się zasoby naturalne Ziemi, dotkliwe zmiany klimatyczne czy zachowanie bezpieczeństwa żywnościowego. Europejski Zielony Ład nałożył szereg nowych wymagań i wyzwań, a wszystko to przy zmniejszającym się dostępie do surowców, żyznej gleby i wody. Zmniejszenie śladu środowiskowego i klimatycznego czy też wzmocnienie odporności unijnego systemu żywnościowego i podążanie w stronę zrównoważonego rolnictwa i zrównoważonej produkcji ma zostać osiągnięte między innymi poprzez Strategię od pola do stołu, Strategię ds. bioróżnorodności, Strategię na rzecz rolnictwa ekologicznego czy też poprzez zrównoważone stosowanie środków ochrony roślin. Ważny jest również dla nas aktywny dialog z administracją oraz ze środowiskiem branżowym i dlatego w lutym bieżącego roku zorganizowaliśmy debatę, podczas której dogłębnie przedyskutowaliśmy temat wymagań postawionych nam przez Europejski Zielony Ład z przedstawicielami naszych krajowych stowarzyszeń. Zgodziliśmy się, że założenia te są w swej istocie słuszne, jednakże wymagają rewizji pod kątem sytuacji społeczno-gospodarczej, w której obecnie się znajdujemy, jak również dostosowania tych zapisów do możliwości krajów członkowskich. Zakres stosowania środków ochrony roślin różni się bowiem w poszczególnych krajach unijnych, w zależności od wielkości kraju, od zakresu produkcji rolnej i wielu innych czynników, które mają na to wpływ. Jednym z tematów dyskusji były innowacje, które są niezbędne do tego, aby rolnictwo stało się zrównoważone, aby było możliwe osiągnięcie celów redukcyjnych. Musimy pamiętać, że są to procesy długotrwałe wymagające odpowiedniego wsparcia, jednakże umożliwiające zachowanie efektywnej produkcji rolnej zapewniającej bezpieczeństwo żywnościowe, przy jednoczesnej ochronie środowiska o czym już wspominałem.
Jaka jest rola rolnictwa precyzyjnego i narzędzi technologicznych we wspieraniu rolnictwa w Polsce? W jakim kierunku rozwijają się takie narzędzia?
Rolnictwo precyzyjne ostatnio mocno się rozwija. Nie możemy na razie mówić, że jest to już proces powszechny i łatwo dostępny, ale mamy do dyspozycji coraz więcej nowych narzędzi, często mocno już zaawansowanych. Motorem rozwoju rolnictwa precyzyjnego jest konieczność możliwie najbardziej efektywnego korzystania z ograniczonych zasobów naturalnych przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska. Dzięki niemu będziemy mogli stosować produkty dokładnie w tych miejscach, gdzie są najbardziej potrzebne i ominąć miejsca, gdzie nie ma potrzeby ich stosować. Będziemy też mogli dobrać właściwą ilość produktu odpowiadającą potencjałowi danej części pola. Jeżeli chodzi o stopień adaptacji nowoczesnych rozwiązań technologicznych do polskiego rolnictwa, nie jest to jeszcze proces powszechny. Jedną z przyczyn takiego stanu jest fakt, że wiele z tych rozwiązań jest kosztownych i wymaga zmian w parku maszynowym. By w pełni wykorzystać możliwości rolnictwa precyzyjnego, często konieczna będzie wymiana opryskiwacza, siewnika czy też innych maszyn. Oczywiście nie należy tego traktować jako przeszkody nie do ominięcia. Wręcz przeciwnie, powinniśmy sukcesywnie i w sposób przemyślany wprowadzać poszczególne elementy, aby praca rolników była coraz łatwiejsza i bezpieczniejsza. Jednym z takich elementów może być wdrażanie systemów zamkniętego transferu (CTS), tak aby móc istotnie zwiększać bezpieczeństwo stosowania środków ochrony roślin.
Czym jest bioróżnorodność w rolnictwie i jakie ma znaczenie? W jaki sposób przywracanie bioróżnorodności wpływa na plony i inne obszary działalności gospodarstwa?
Na obszarach rolnych jednym z głównych wyzwań jest ograniczona powierzchnia gruntów uprawnych przy stale rosnącej populacji. Zwiększenie wydajności może mieć bezpośredni wpływ na ograniczenie bioróżnorodności. Nowocześnie uprawiane zboża rosną bliżej siebie, a w wyniku zastosowania mechanicznych i chemicznych metod upraw obserwuje się na polach coraz mniej chwastów – z jednej strony zabiegi te są praktyczne i konieczne, z drugiej natomiast powodują, że pola przestają stanowić naturalne siedliska dzikich roślin i większości zwierząt, co w znacznym stopniu ogranicza bioróżnorodność.
Współczesne rolnictwo potrzebuje bioróżnorodności. Jest ona fundamentem niezbędnym do utrzymywania wielu procesów ekologicznych, które wpływają pozytywnie m.in. na strukturę i żyzność gleby, a także na produktywność ekosystemów rolniczych. Ochrona bioróżnorodności sprzyja stabilności oraz trwałości ekosystemów oraz zwiększa ich odporność na stres biotyczny i abiotyczny.
Oprócz stosowania nowoczesnych technik uprawy, chroniących glebę oraz ostrożnego dozowania środków ochrony roślin tak, aby zminimalizować wpływ na ekosystem, można wydzielić pasy terenu z kwitnącą roślinnością pomiędzy polami uprawnymi, na których np. owady zapylające odnajdą swoje miejsce. Pamiętajmy bowiem, że rośliny odpowiednio zapylane przez owady lepiej plonują.
Z czym wiąże się prowadzenie działalności badawczej w obszarze rozwiązań dla rolnictwa?
Jesteśmy firmą z obszaru R&D i cały czas poszukujemy innowacji, nowych substancji czynnych, które będziemy mogli zaoferować w przyszłości naszym klientom. Biorąc pod uwagę zmieniające się otoczenie, rosnącą presję ze strony nowych patogenów grzybowych, szkodników czy chwastów, chcemy oferować produkty, które będą mogły skutecznie wspierać producentów żywności. Jako przykład mogę podać nasz nowy produkt, będący w fazie rejestracji w Europie, który będzie pomagał rolnikom w walce z uciążliwym chwastem – wyczyńcem polnym, będącym istotnym problemem. Jednocześnie musimy myśleć przyszłościowo, nie możemy zapomnieć o wymaganiach prawnych i regulacjach stawianych przed środkami ochrony roślin teraz i w kolejnych latach. Musimy zatem pamiętać, aby produkt, który rozwijamy dzisiaj spełniał także przyszłe kryteria. Jest to bardzo istotne, ponieważ od pomysłu do wprowadzenia nowego produktu na rynek mija zwykle powyżej 10 lat. To bardzo czasochłonny proces, który determinują różne czynniki. Przede wszystkim produkty wprowadzone na rynek muszą być bezpieczne nie tylko dla roślin uprawnych, ale również dla środowiska. To zaś wymaga wielu długich badań, tym bardziej, że wiele z nich możemy wykonać tylko raz w roku, co wynika z cyklu wegetacyjnego. W trakcie tych badań generowana jest bardzo duża ilość danych, które będą podlegać ocenie przez niezależne instytucje, które ostatecznie zdecydują o dopuszczeniu produktu do obrotu. Sama ocena i analiza tych danych to także wielomiesięczny proces. Dzięki niemu wiemy jednak, że produkty są bezpieczne. Oczywiście pod warunkiem, że będą stosowane zgodnie z przeznaczeniem.
W jaki sposób sami jako firma realizujecie założenia zrównoważonego rozwoju?
W BASF tworzymy chemię dla zrównoważonej przyszłości. Łączymy sukces ekonomiczny z ochroną środowiska naturalnego i odpowiedzialnością społeczną. Naszym klientom, którzy reprezentują branżę rolną, stwarzamy możliwość zaspokojenia obecnych i przyszłych potrzeb społeczeństwa za pomocą innowacji i osiągnięć nauki. Mając na uwadze cele Europejskiego Zielonego Ładu i ambicje Europy w dążeniu do neutralności klimatycznej, wspieramy plantatorów w ich dążeniu do zwiększenia efektywności węglowej, a tym samym realizujemy swoje zobowiązanie do zmniejszenia śladu węglowego na tonę wyprodukowanych upraw o 30% do 2030 r. w uprawach strategicznych. Jak już mówiłem dzięki naszemu portfolio produktów, technologii i usług chcemy mieć pozytywny wpływ na zmiany w rolnictwie, przemysł rolno-spożywczy, a ostatecznie na społeczeństwo. Wyższe i zdrowsze plony, niezależnie od zmieniających się warunków pogodowych możemy osiągnąć dzięki rozwojowi nowych technologii, innowacyjnych produktów grzybobójczych, które umożliwią efektywną produkcję rolną. Duże znaczenie mają produkty zarządzania azotem, które poprawiają wydajność nawozów, nowe formy chemicznych i biologicznych środków owadobójczych do ochrony roślin. No i oczywiście należy pamiętać o ogromnym znaczeniu rolnictwa precyzyjnego o czym już wspomniałem.
Dziękujemy za rozmowę!