Podczas XXXIII Forum Ekonomicznego w Karpaczu wzięliśmy udział w panelach dyskusyjnych „Między dekarbonizacją a konkurencyjnością” oraz „Parlament Europejski w nowej kadencji: priorytety regulacyjne”. Polskie Stowarzyszenie Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności reprezentowała Małgorzata Bojańczyk, dyrektor Stowarzyszenia.
W dyskusji o dekarbonizacji i konkurencyjności udział wzięli:
- Miłosz Motyka, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska
- Adam Nowak, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi
- Igor Hebrajski, Supply Chain Director McDonald’s Polska
- Małgorzata Bojańczyk, Dyrektor Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności
- Adam Rytel, Green Factory.
Rozmowę poprowadził Robert Tomaszewski z Polityka Insight.
Podczas panelu rozmawialiśmy o tym, jakie działania są konieczne, aby osiągnąć dekarbonizację rolnictwa w Polsce i Unii Europejskiej. Jak zgodnie podkreślali paneliści – dekarbonizacja rolnictwa jest nie tylko możliwa, ale i konieczna, by zrealizować europejskie cele klimatyczne do 2050 roku. Kluczowym elementem tej transformacji mają być praktyki regeneratywne, zielona energia, zarządzanie kryzysem wodnym, innowacje technologiczne oraz cyfryzacja, które mogą w znacznym stopniu przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności rolników w Polsce i UE.
Źródło: McDonald’s Polska.
Komisja Europejska wyraźnie wskazuje na konieczność redukcji emisji w ramach własnych łańcuchów dostaw, zamiast polegania na kompensacji w innych sektorach. Powodem takiego stanowiska Komisji jest zachęcanie przedsiębiorstw do rzeczywistych działań na rzecz ograniczenia emisji. Do osiągnięcia tego celu kluczowa jest współpraca biznesu z rolnikami oparta na partnerskim podejściu.
– wskazała podczas dyskusji Małgorzata Bojańczyk.
Rozmawialiśmy również o szansach, jakie dekarbonizacja stwarza dla rolników. Wprowadzenie zrównoważonych rozwiązań, takich jak stosowanie odpowiednich metod upraw gleby, może nie tylko przyczynić się do redukcji emisji gazów cieplarnianych, ale także dać gospodarstwom szansę na stworzenie nowego modelu biznesowego i generowania przychodów. To szczególnie ważne, ponieważ dzięki wdrożeniu praktyk regeneratywnych rolnicy stają się bardziej atrakcyjnym partnerem dla biznesu w kontekście raportowania wskaźników ESG i ograniczania emisji w całym łańcuchu dostaw. Dobrym przykładem efektów współpracy pomiędzy rolnikami a sektorem agro-food są działania McDonald’s Polska zaprezentowane w najnowszym Raporcie ESG firmy. Raport dostępny jest na tej stronie.
W trakcie dyskusji omawialiśmy również niezbędne działania, jakie powinien podjąć polski rząd, tak aby wspierając dekarbonizację rolnictwa nie obniżać konkurencyjności polskiego rolnictwa. Wśród rekomendowanych działań znalazły się systemowe zachęty dla rolników, promowanie zrównoważonego rolnictwa, dobrostanu zwierząt, inwestycje w infrastrukturę i technologie, wsparcie transformacji energetycznej oraz wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, uwzględniających dialog społeczny oraz głos biznesu.
„Parlament Europejski w nowej kadencji: priorytety regulacyjne”
Panel poświęcony został omówieniu wyzwań i szans związanych z Europejskim Zielonym Ładem, ze szczególnym uwzględnieniem jego wpływu na polskie rolnictwo i produkcję żywności. W panelu udział wzięli:
- Małgorzata Bojańczyk, Dyrektor Polskiego Stowarzyszenia Zrównoważonego Rolnictwa i Żywności
- Anna Borys, Senior Director, Government Relations Europe McDonald’s
- Krzysztof Hetman, Poseł do Parlamentu Europejskiego
- Marcin Nowacki, Wiceprezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców
- Ewelina Szczech-Pietkiewicz, Kierownik Zakładu Unii Europejskiej w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.
Dyskusję moderowała Karolina Zbytniewska, Redaktor Naczelna EurActiv.pl.
Małgorzata Bojańczyk podkreślała, że:
Europejski Zielony Ład, będący sztandarowym programem Komisji Europejskiej, ma na celu uczynienie Europy pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu do 2050 roku. Dla polskiego rolnictwa i przedsiębiorstw oznacza to m.in. konieczność dekarbonizacji, ale powinna ona odbywać się z zachowaniem konkurencyjności i opłacalności produkcji rolnej. Ważnym aspektem, o którym często zapominamy w kontekście rozwoju obszarów wiejskich, są sprawy społeczne, a w szczególności znaczenie kobiet dla rozwoju sektora rolniczego. Dlatego równolegle z kwestiami ekonomicznymi i środowiskowymi musimy wspierać zróżnicowane i sprzyjające włączaniu społecznemu kobiet miejsca pracy oraz ogólny rozwój społeczny obszarów wiejskich. Składają się na to takie elementy jak: wspieranie dobrostanu psychicznego rolników i rolniczek, w tym rozwiązania systemowe – od wsparcia psychologicznego, przez urlopy, dostęp do infrastruktury społecznej, takiej jak żłobki czy przedszkola, czy zapewnienie opieki nad starszymi osobami.
Źródło: McDonald’s Polska.
W 2024 r. Komisja Europejska opublikowała szczegółową ocenę skutków, dotyczącą możliwych sposobów osiągnięcia uzgodnionego planu. Na jej podstawie zalecono redukcję emisji gazów cieplarnianych netto o 90% do 2040 r. Nie jest to jednak wniosek ustawodawczy, a wizja Komisji, w której przenalizowano scenariusze dla poziomów ambicji odnoszących się do różnych sektorów gospodarki, w tym rolnictwa. Uzgodniony na 2040 r. cel będzie podstawą nowego, ustalanego na poziomie krajowym celu oraz wkładu unijnego realizowanego w ramach porozumienia paryskiego. Cel ten znajdzie się w Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC ) do 2025 r.
Komisja Europejska w nowych wytycznych politycznych na lata 2024-2029 potwierdziła właśnie ten kierunek – odnawiając swoje zobowiązanie do realizacji Europejskiego Zielonego Ładu, przeznaczając środki na rzecz sprawiedliwej transformacji i bardziej ambitnych celów klimatycznych. Zielony Ład będzie się rozwijał w kierunku tzw. porozumienia Czystego Przemysłowego Ładu, w którym konkurencyjność, przy zachowaniu celów zrównoważonego rozwoju, znajduje się w centrum uwagi. Dotyczy to również polityki rolnej i żywnościowej. Sektor rolniczy jest kluczowy dla bezpieczeństwa żywnościowego i autonomii strategicznej Unii Europejskiej, zwłaszcza w obliczu zmian klimatycznych i napięć geopolitycznych. Zdolność do produkcji wystarczającej ilości żywności staje się coraz ważniejsza w kontekście rosnącej niepewności na rynkach globalnych. Zmiany klimatyczne wymuszają szybką adaptację i wprowadzanie zrównoważonych praktyk, co jest niezbędne dla stabilności produkcji rolnej w Europie.
Waga sektora rolniczego dla stabilności łańcucha dostaw ma także zasadnicze znaczenie z punktu widzenia biznesu. Stabilny sektor rolniczy zapewnia ciągłość dostaw surowców niezbędnych do produkcji żywności i innych produktów rolnych, co jest kluczowe dla firm działających w przemyśle spożywczym. Firmy, które mogą polegać na stabilnych źródłach surowców, są mniej narażone na ryzyko przerw w dostawach, gwałtowne wzrosty cen, czy trudności z dostępem do kluczowych produktów.
W trakcie dyskusji Małgorzata Bojańczyk zwróciła również uwagę na kluczowe znaczenie inwestycji w badania, rozwój, innowacje, rolnictwo cyfrowe, transfer wiedzy oraz wsparcie młodych rolników, promowanie zrównoważonych praktyk rolniczych oraz wprowadzenie zasady wzajemności w standardach importowych, co jest szczególnie istotne w kontekście potencjalnej akcesji nowych członków do Unii Europejskiej. Wszystkie te działania mają pomóc rolnikom w adaptacji do zmian klimatycznych i jednocześnie zwiększać konkurencyjność gospodarstw rolnych.
Paneliści zgodzili się, że realizacja Zielonego Ładu wymaga podejścia opartego na zdrowym rozsądku, realistycznych celach uwzględniających różnorodność systemów rolniczych w UE, oraz odpowiedniej narracji, która powinna być zrozumiała i akceptowalna zarówno dla rolników, jak i szerokiej opinii publicznej.